Wroeten in de kennis van 10 jaar VarkensAcademie - Deel 6: water, het onzichtbare goud
Op 29 november vindt de 10e editie van de trefdag van de VarkensAcademie plaats. In de aanloop naar deze feesteditie staan we in deel 6 van de reeks nieuwsberichten "Wroeten in de kennis van 10 jaar Varkensacademie" stil bij het onderwerp 'drinkwater in de varkenshouderij'. Dat onderwerp kwam in het afgelopen decennium op meerdere trefdagen aan bod. Daarom vatten we de belangrijke aandachtspunten samen.
Het juiste water voor de juiste toepassing
Op je varkensbedrijf heb je water nodig voor heel wat verschillende toepassingen. Naast drinkwater heb je water nodig om de stallen te reinigen, maar zullen ook eventuele luchtwassers of een biobed aanzienlijk wat water verbruiken. Misschien heb je ook nog andere takken op je bedrijf die water verbruiken? Belangrijk om te weten is dat niet elke toepassing dezelfde kwaliteit vereist. Door daarbij stil te staan, kan je de puzzel maken welke waterbronnen je best gebruikt voor welke toepassing. Hou daarbij rekening met de volgende tips:
- Voor het drinkwater streven we naar een goede microbiologische kwaliteit waarbij best zo weinig mogelijk bacteriën in het water aanwezig zijn. Ook de aanwezigheid van hoge gehaltes van bepaalde chemische componenten, zoals ijzer, nitriet, sulfaten, bicarbonaten, of een hoge hardheid kunnen een negatieve impact hebben op je productieresultaten of zelfs op de gezondheid van je varkens.
- Reinigingswater gebruik je om de stal te reinigen. Moet het dan ook voldoen aan dezelfde kwaliteitseisen als die voor drinkwater? Als je water van minder goede kwaliteit gebruikt om een eerste reiniging uit te voeren en het meeste vuil weg te spoelen, dan is dat zeker geen probleem. Maar als het water dat je gebruikt om na te spoelen na reinigen en ontsmetten van bacteriologisch slechte kwaliteit is, dan zal je opnieuw bacteriën verspreiden in je stal. Het resultaat van je inspanningen om te reinigen en te ontsmetten zal je zo deels ongedaan maken. Streef daarom zeker voor deze laatste stap naar water van bacteriologisch goede kwaliteit.
- Luchtwassers en biobedden verbruiken een aanzienlijk aandeel water dat via fijne doppen verneveld wordt. Omdat die verneveldoppen makkelijk kunnen verstoppen door bijvoorbeeld ijzer of kalk in het gebruikte water, is het raadzaam om daarvoor zoveel mogelijk gebruik te maken van regenwater. Bijkomend voordeel in een luchtwasser is dat regenwater van nature een zeer laag zoutgehalte, en dus een lage geleidbaarheid heeft. Zo zal je luchtwasser minder snel spuien.
Welke waterbronnen heb je beschikbaar?
De beschikbare waterbronnen op een landbouwbedrijf zijn divers en hebben elk hun voor- maar ook nadelen. Ook wat nodig is op het vlak van vergunningen en de kosten verbonden aan het gebruik van een bepaalde waterbron kunnen sterk variëren. Ongeacht de waterbron die je gebruikt, of die je overweegt om te gebruiken, is het raadzaam om de kwaliteit te controleren via een wateranalyse.
- Leidingwater vraagt geen specifieke vergunning. De kwaliteit ervan voldoet voor de meeste toepassingen. Maar leidingwater heeft een relatief hoge kostprijs.
- Grondwater uit een diepe boorput, uit een ondiepe steenput of uit een diepdrainage wordt op heel wat bedrijven gebruikt als waterbron. Zowel voor de aanleg als voor het gebruik van het water heb je een omgevingsvergunning nodig. De bacteriologische kwaliteit is meestal goed als er geen vuil water in de put kan lopen. Chemisch is de kwaliteit variabel en kan de aanwezigheid van ijzer, sulfaten, zout of hoge hardheid een probleem vormen voor bepaalde toepassingen.
- Water uit een open put wordt aanzien als grondwater en vereist dus ook een omgevingsvergunning voor zowel aanleg als gebruik ervan. In tegenstelling tot grondwater uit afgesloten systemen staat een open put rechtstreeks in contact met de omgeving en zorgt organisch materiaal van bijvoorbeeld bladeren van bomen, riet of algen voor hogere gehaltes nitraat, nitriet en ammonium in deze waterbron. De aanwezigheid van dit organisch materiaal in combinatie met aanwezigheid van dieren in en rond de open put heeft als gevolg dat de bacteriologische kwaliteit van deze waterbron vaak minder goed is.
- Wanneer je gebruik maakt van oppervlaktewater hou je best rekening met dezelfde aandachtspunten als bij een open put. Ook hier is het belangrijk om de bacteriologische kwaliteit van het water goed op te volgen. Bijkomend kijk je best even wat er zich stroomopwaarts van jouw bedrijf afspeelt om een inschatting te maken van de kwaliteit. Het gebruik van deze waterbron meld je via het captatieloket.
Wat als de kwaliteit niet voldoet voor de toepassing?
Iedere waterbron heeft zijn kwaliteit, en elke toepassing vereist een specifieke kwaliteit. Maar in de praktijk voldoet de kwaliteit van een bepaalde waterbron niet altijd voor de toepassing. In dit geval kan je gebruik maken van een hele reeks waterbehandelingstechnieken om de kwaliteit te verbeteren. De mogelijkheden van technieken lijken vaak eindeloos en er komen steeds nieuwe technieken bij, maar volgende aandachtspunten neem je best mee als je een techniek wil toepassen.
- De meeste behandelingstechnieken werken suboptimaal als er zwevende deeltjes aanwezig zijn in het water. Investeer daarom in een goede voorfiltratie van het water. Kies bij voorkeur voor een filter die automatisch spoelt, zodat de filter zelf proper blijft en geen broeihaard van bacteriën wordt.
- Chemische parameters in het water worden vaak behandeld via ionenwisselaars. Die systemen halen bepaalde ionen, zoals ijzer, calcium en magnesium (kalk) of ammonium, uit het water en geven een ander ion (meestal natrium) vrij in het water. Kies altijd voor een ionenwisselaar met een harsmedium dat aangepast is aan de chemische samenstelling van het te behandelen water. Hou er ook rekening mee dat daardoor het zoutgehalte van je water sterk kan toenemen.
- Bacteriologische besmetting van het water kan je aanpakken via toepassing van ontsmetting. Dat kan ofwel via chemische ontsmetting of via UV-ontsmetting. Kies je voor chemische ontsmetting dan is het belangrijk om zeker geen producten te combineren en de nodige aandacht te besteden aan het veilige gebruik van die producten.
Een specifieke vraag over het watermanagement op jouw bedrijf?
Vorige nieuwsberichten in deze reeks
Nuttige links
VarkensAcademie 2016: Wat als een drinkwateranalyse de Certus-norm niet haalt? Dominique Huits
VarkensAacademie 2019: Water, het kostbare goud op elk varkensbedrijf. Anne-Sophie Vandevoorde & An Cools
VarkensAcademie 2020: Leidingwater of een alternatieve waterbron: wat is beste koop? Dominique Huits