Doorbomen: niet de bomen, maar water blijft grootste uitdaging
Via de reeks 'Doorbomen' volg je de ontwikkelingen en resultaten van Inagro's eigen agroforestryperceel vanop de eerste rij. Even overwogen we om 'Dwarsbomen' als nieuwe titel voor deze artikelreeks te gebruiken. Zo voelde het voor ons en heel wat landbouwers aan als we kijken naar wat het weer ons het afgelopen jaar allemaal voor de voeten wierp. Het natte jaar leidde tot heel wat bijsturing en stof tot nadenken.
Raaigras als noodoplossing
Het afgelopen jaar was (en is) op weerkundig vlak op zijn zachtst gezegd uitdagend. Overvloedige regen herschiep vele akkers tot modderpoelen en hield tractoren lange tijd op stal. Hiermee legde het weer een overduidelijke vinger op de wonde en werd het belang van duurzame landbouwpraktijken met aandacht voor een gezond waterbeheer nogmaals onderstreept.
Het herplanten van de eerder afgestorven notelaars was in deze omstandigheden geen optie en ook de teeltplannen op het agroforestryperceel stuurden we noodgedwongen bij. De geplande mais kon niet ingezaaid worden, waarna uiteindelijk beslist werd om raaigras in te zaaien. De teelt van raaigras zal aangehouden worden tot en met het voorjaar van 2025. Daarna zal het gras tijdens de zomer meermaals mechanisch vernietigd worden en plannen we de inzaai van wintertarwe in het najaar van 2025.
De keuze voor raaigras was vooral een praktische keuze. Het natte jaar legde enkele pijnpunten bloot van het perceel op vlak van de waterhuishouding. Tijdens dit teeltseizoen en komende winter voeren we daarom bijkomende grondwerken uit. Deze zullen onvermijdelijk schade aanrichten in de teelt. Daarom kozen we voor de goedkope teelt van raaigras. Een teelt die oorspronkelijk niet voorzien was in de rotatie, maar die de bodem alsnog bedekt houdt in afwachting van de grondwerken. Aangezien we zelf geen vee op de Inagro site hebben, dient de oogst bij ons niet als ruwvoeder, maar wordt deze gebruikt worden voor vergisting.
Bovendien kampen we op het perceel ook met een sterke onkruiddruk van ridderzuring, voornamelijk het resultaat van de perceelshistoriek nog voor de aanplant van de bomen. Het frequente maaibeheer van het raaigras, gecombineerd met de toegelaten gewasbeschermingsmiddelen in deze teelt, werd door onze experten naar voor geschoven als strategie om hiermee komaf te maken.
De voorziene grondwerken moeten de afwatering naar de aanpalende beek verbeteren. De twee rijen notelaars in de natste zone herplanten we komende winter op een licht opgehoogde talud of 'keverbank'. Zo zorgen we ervoor dat de bomen in de toekomst niet opnieuw langdurig met de voeten in het water komen te staan en huisvesten we meteen ook meer nuttige insecten op ons perceel. Op de foto hiernaast zie je de aarde klaarliggen voor de aanleg van de keverbanken die van start gaat zodra de vergunning verkregen wordt.
Geen impact van jonge bomen op de tussenteelt
Het raaigras kon uiteindelijk pas ingezaaid worden op 18 juli. Vier weken later volgde een eerste klepelbeurt als onkruidsnede. Begin september volgde een spuitbeurt gericht tegen de zuring (Starane Forte). De eerste (en voorlopig enige) lichte snede werd uitgevoerd op 16 september.
Net zoals bij de teelt van prei in 2023 zagen we ook hier nog geen merkbare impact van de jonge bomen op de opbrengst van het gras. Zones in het midden tussen de bomenrijen toonden dezelfde opbrengsten als de zones langsheen de bomen. De minopbrengst op perceelsniveau blijft dus beperkt tot het verlies in teeltoppervlak door de bomenrijen.
Opsnoeien van de walnoten
Hoewel twee bomenrijen opnieuw aangeplant moeten worden, zien we dat de andere drie rijen het wél uitstekend doen. De meeste notelaars vormden deze zomer mooie lange scheuten en lijken daarmee goed vertrokken.
De eerste jaren na aanplant snoei je een notelaar best niet te veel. Zeker het ras dat we hier aanplantten (Broadview), vraagt weinig snoei. Toch voerden we afgelopen zomer al een eerste lichte opsnoei uit. We streven naar een relatief lange takvrije stam, zodat de machines in de toekomst vlot langsheen de bomenrijen kunnen passeren. Snoeien van walnotenbomen doe je best wanneer ze nog volop in blad staan. We snoeiden eventuele wortelopslag, stamscheuten en concurrerende topscheuten weg.
Agroforestry en water
In de vorige doorbomen kon je lezen over een aantal geplande grondwerken voor een betere waterhuishouding op ons perceel. Maar eigenlijk rekenen we vooral op onze bomen om de waterhuishouding in de toekomst te verbeteren en ons perceel weerbaarder te maken tegen zowel natte als droge periodes.
Om de impact van de bomen op de waterhuishouding te bestuderen, stapte Inagro onlangs mee als partner in het Europese Life project ‘AFaktive’. Één van de eerste projecten in Vlaanderen dat focust op de rol van agroforestry in het verbeteren van watermanagement op perceels- en gebiedsniveau. Afgelopen zomer bracht het partnerschap alvast een bezoek aan ons perceel.
Enkele voordelen op een rijtje
Bomen, en dus agroforestry, kunnen op heel wat manieren de waterhuishouding op en rond het perceel beïnvloeden. Zowel op vlakke als hellende percelen kunnen ze in natte én in droge omstandigheden een meerwaarde zijn op je perceel. Zo zorgen bomen voor:
- een verhoogde infiltratie van oppervlaktewater,
- een hogere waterretentie in een koolstofrijkere bodem,
- windbreking en bijgevolg minder evapotranspiratie in de tussenteelten,
- minder afstroming en erosie (vooral op hellende percelen)
- ...
Model toont afstroming regenwater
Een expert van de Duitse AFaktive partner Hydrotec, bracht het reliëf van ons agroforestry perceel (geel omkaderd) en deze errond in kaart met een drone. Vervolgens simuleerde hij een zware regenbui en via modellering zien we hoe het regenwater zich overheen deze percelen beweegt en waar het accumuleert.
De oostelijke helft van ons agroforestry perceel krijgt heel wat afstromend water te slikken. Dit is ook de zone waar we in de praktijk problemen vaststellen. Na de uitvoering van de grondwerken doen we deze oefening opnieuw en kunnen we de impact ervan visualiseren. Ook op de langere termijn kunnen we zo de impact van de bomen op de waterhuishouding inschatten.
Nieuwe video!
In kader van het recente agroforestry event 'Boeren met bomen: de weg naar 2035', werd een nieuwe video van ons agroforestry perceel gemaakt. Bekijk hem hiernaast!
IN BEELD: het perceel en activiteiten sinds de vorige editie van 'Doorbomen'
Meer info
