Veel interesse in de veldproef herwonnen meststoffen
Op 16 juni organiseerden we een proefveldbezoek over herwonnen meststoffen. Deze proef ligt voor het vierde en laatste jaar aan in Wingene. Ideaal om de resultaten van de voorbije drie jaar te delen en kennis uit te wisselen omtrent het thema. Het grote aantal bezoekers illustreerde de sterke interesse in dit thema!
Wetgeving
De laatste stand van zaken van de wetgeving rond meststoffen was het eerste onderwerp. Kunnen herwonnen meststoffen al toegepast worden bovenop de Nitraatrichtlijn? Het korte antwoord is: neen, op dit moment nog niet.
In de SAFEMANURE-studie die in 2020 werd gepubliceerd, werden er RENURE-criteria opgesteld waaraan herwonnen meststoffen zouden moeten voldoen om als kunstmestvervanger (RENURE) te worden erkend. Helaas werd dit rapport nooit omgezet naar Europese wetgeving, waarop dan de nationale regelgeving zich kon baseren. In plaats daarvan stelt de Europese Commissie voor dat lidstaten zelf een derogatie moet aanvragen voor dergelijke producten. Aangezien MAP6 ten einde loopt, is het echter aangewezen om te wachten tot MAP7 in voege is, alvorens zo'n derogatie aan te vragen. In het beste geval zal goedkeuring van dergelijke derogatie pas voor bemestingsseizoen van 2024 van kracht zijn.
Veldproefresultaten
Om aan te tonen dat herwonnen meststoffen even performant kunnen zijn als conventionele kunstmest werd in 2019 voor de eerste maal een bemestingsproef met herwonnen meststoffen aangelegd. Naast een blanco controle, varkensdrijfmest en kunstmest werden volgende meststoffen uitgetest op een perceel in Wingene:
- ammoniumnitraat afkomstig van stripping-scrubbing,
- spuiwater van een chemische luchtwasser,
- varkensurine gescheiden bij de bron,
- ruw digestaat en
- de dunne fractie van digestaat.
In 2019 werden deze meststoffen gebruikt in mais, in 2020 in spinazie en in 2021 in vroege aardappelen.
Vanwege de droge omstandigheden deed de mais het in het algemeen zeer slecht. Uit dit proefjaar konden er geen significante resultaten worden waargenomen.
Desondanks het extreem droog voorjaar in 2020, kon er toch een significant verschil in opbrengst waargenomen worden tussen de onbemeste referenties en de herwonnen meststoffen. Bij het gebruik van ammoniumnitraat was de opbrengst beduidend lager dan bij de andere meststoffen, maar door de grote variatie in de proef was dit verschil niet significant.
In 2021 behaalden de onbemeste referenties een duidelijk lagere opbrengst. Tussen de verschillende herwonnen meststoffen, kunstmest, varkensdrijfmest en ruw digestaat waren er geen significante verschillen te zien.
De mais van dit jaar zullen we in oktober oogsten, waarna we de resultaten uiteraard delen.
Economisch plaatje en impact op het milieu
Naast de agronomische waarde is het ook belangrijk om zicht te hebben op de economische en milieukundige waarde van herwonnen meststoffen. Zolang het economisch plaatje niet klopt wordt het immers moeilijk om deze alternatieven voor kunstmest te introduceren. Binnen het project Nutri2Cycle voerde projectpartner United Experts dan ook een economische analyse uit van de prijs die herwonnen meststoffen maximaal mogen kosten om voor de gebruiker een gelijke kost te bekomen bij het gebruik van deze meststoffen. Wanneer de kost hoger zou liggen zou de eindgebruiker financieel verlies doen doordat de kosten per hectare zouden stijgen. Uiteraard zijn deze resultaten sterk afhankelijk van de kunstmestprijs en de aannames. Daarom beschouw je onderstaande resultaten voor ammoniumnitraat, ammoniumsulfaat en ammoniumwater best als indicatief. De gebruikte aannames kun je raadplegen in ons proefveldboekje.
Maximale kost voor herwonnen meststoffen voor behoud van bemestingskosten per hectare
| Kostprijs minerale meststoffen -25% | Referentiejaar 2019 | Kostprijs minerale meststoffen +200% | ||
|---|---|---|---|---|
| Referentie | €/ha | € 204/ha | € 225/ha | € 391/ha |
| Ammoniumnitraat | Max €/kg | € 0.073/kg | € 0.098/kg | € 0.297/kg |
| Ammoniumsulfaat | Max €/kg | € 0.034/kg | € 0.047/kg | € 0.146/kg |
| Ammoniumwater | Max €/kg | € 0.092/kg | € 0.123/kg | € 0.373/kg |
Daarnaast is voor een verantwoord gebruik van herwonnen meststoffen ook de koolstofvoetafdruk van belang. UGent voerde daarom een broeikasgasexperiment uit met bodem onder gecontroleerde omstandigheden om de impact van ammoniumnitraat, ammoniumsulfaat en ammoniakwater op broeikasgasemissies na te gaan.
In het algemeen concludeerde men dat tijdens het hele experiment CH4-emissies verwaarloosbaar waren van alle producten, en dus vergelijkbaar met een onbemeste bodem. De CO2-emissie kwam rechtstreeks overeen met de hoeveelheid totale koolstof die in het product aanwezig was. Tenslotte vertoonden minerale meststoffen (KAS, ureum) de hoogste N2O-emissies als gevolg van de snelle hydrolyse van producten na toepassing, wat resulteerde in een verhoogde stikstofbeschikbaarheid.
Demonstratie aangepaste bemestingsmachine
Om de proef praktisch uit te voeren, ontwierpen we samen met de Nederlandse constructeur Slootsmid een zeer manoeuvreerbare proefveldbemester, uitgerust met een dubbel pompsysteem:
- Enerzijds is er een vacuümpomp voor de laaggeconcentreerde en viskeuzere producten (varkens- of runderdrijfmest, disgestaat, varkensurine, …).
- Anderszijds is er een slangenpompsysteem voor de hooggeconcentreerde meststoffen (ammoniumzouten, spuiwater, …).
De bemester is via ISOBUS gekoppeld met de GPS van de trekker waardoor plaatsspecifieke bemesting op basis van taakkaarten mogelijk is. Hiervoor werd de machine ook voorzien van een NIR-sensor die in-line analyses van de mest mogelijk maakt. De toediening van de meststoffen gebeurde met graslandkouters die elk apart via sectieafsluiting kunnen worden bediend. Na toediening freesden we de meststoffen onmiddellijk in en beperkten we de ammoniakale emissies door het dichtrollen met een kleine, lichte trekker.
De beperkte omvang, een werkbreedte van 3 meter, van de gedragen proefveldbemester maakte het mogelijk om bij het toedienen van de meststoffen over elk veld slechts eenmaal te moeten rijden, zoals ook in de praktijk het geval is. Om verdichting zoveel mogelijk te beperken, is de trekker voorzien van lagedrukbanden (0.8 bar). In kader van de proefveldwerking werd de vacuümpomp ondertussen vervangen door een lobbenpomp om nog nauwkeuriger te kunnen doseren.
Met ons aangepast ontwerp ging de constructeur echter nog verder. In opdracht van het Vlaamse B.V. Smart Renure bouwden zij een injecteur die spuiwater- of concentraatstromen kan toedienen in gras-, graan-, maisteelt, ... Met een werkbreedte van 8 m is deze voorzien voor grootschalig gebruik in volle veld. Daarnaast wordt er ook aandacht besteed aan:
- Een laag eigen gewicht en optimale gewichtsverdeling,
- Injectie in de grond door middel van schijven op 18 cm,
- RTK-GPS bediening met sectieafsluiting voor precieze dosering,
- 300 - 8 000 L/ha afgifte bij 12 km/u,
- De hoeveelheidsregeling is eenvoudig traploos regelbaar van 1 tot +/- 30 liter per minuut per uitstroombuis.
Ervaringen uit andere proeven
Ook in een ander project, Nitroman, werden reeds enkele jaren proeven uitgevoerd met ammoniumzouten en mineralenconcentraat als herwonnen meststoffen.
- In 2020 presteerde het mineralenconcentraat even goed als kunstmest in aardappelen, terwijl in 2021 ammoniumnitraat een significant hogere opbrengst had.
- In mais werden geen significante verschillen waargenomen.
- In gras blijkt kunstmest (KAS) het nog steeds net iets beter te doen dan de herwonnen meststoffen.
- In groenten doen ammoniumzouten het even goed als kunstmest.
In de Operationele Groep RENURE proberen we dan weer praktijkervaring op te doen in volleveldschaal met ammoniumnitraat.
- Toepassing in mais door middel van sproeien verliep vlot, maar het minimumdebiet is een aandachtspunt.
- Voor toepassing tijdens het zaaien van mais dient de stikstofconcentratie voldoende hoog te liggen, aangezien de tankinhoud op de zaaimachine een beperkte inhoud heeft.
- In één perceel had de landbouwer de indruk dat toen de mais 6-7 cm hoog stond, het wortelgestel bij vloeibare ammoniumnitraat dieper ging dan bij bemesting met korrel kunstmest. Dat verschil is mettertijd verdwenen.
- De dichtheid van het ammoniumnitraat is ook een aandachtspunt wanneer het met water wordt gemengd, of wanneer de dichtheid een invloed kan hebben op de toedieningsparameters.
Meer info?
