Doorbomen: de sensoren staan op scherp!
Via de reeks 'Doorbomen' volg je de ontwikkelingen en resultaten van Inagro's eigen agroforestryperceel vanop de eerste rij. In deze editie lees je meer over het afgelopen persmoment, het opstellen van een aantal sensoren en andere werkzaamheden op het perceel. En hoewel onze eerste notenoogst nog een aantal jaren op zich laat wachten, gingen we ook al even op verkenning bij 'Nooly', een kleine en lokale start-up die noten verzamelt en perst voor olie.
Onderzoeksperceel in de media!
West-Vlaams gedeputeerde Bart Naeyaert plantte afgelopen maand de laatste notenboom en gaf zo het officiële startschot van dit langetermijnonderzoek. Tijdens een persmoment benadrukte de gedeputeerde het potentieel van agroforestry als productiemodel met aandacht voor bodem, water en biodiversiteit. "Landbouwers hebben nood aan praktijkervaring en goede voorbeelden. Met dit nieuwe perceel willen we enerzijds zelf onderzoek voeren naar het potentieel van agroforestry en anderzijds landbouwers ermee laten kennismaken via demonstraties. Zo zullen we landbouwers inspireren en in de toekomst ook beter kunnen informeren en begeleiden", vertelde de gedeputeerde. De samenwerking met lokale landbouwers op dit nieuwe onderzoeksperceel haalde hij aan als een grote troef!
Sensoren plaatsen: een overzicht
Wat is de impact van de bomen op de bodem en de teelt? Hoe veranderen ze het microklimaat op het perceel? Hoe ver in het perceel reikt dat effect? Het zijn enkele van de onderzoeksvragen die we op termijn willen beantwoorden én wetenschappelijk onderbouwen. Daarom plaatsten we afgelopen maand al heel wat sensoren op ons perceel. Die zullen het jaarrond metingen uitvoeren. Hieronder volgt een overzicht van de sensoren die we afgelopen maand plaatsten.
1. Bodemvochtsensoren
Door organisch materiaal aan te brengen, verhogen bomen enerzijds de opslagcapaciteit van water in de bodem, maar anderzijds onttrekken de bomen ook water voor hun groei. Zo gaan ze in competitie met tussenteelten. Om het netto-effect van bomen op het bodemvocht te kwantificeren, plaatsten we in samenwerking met Vives bodemvochtsensoren. Die staan in een rij loodrecht op de bomenrij en op 4 verschillende afstanden van de bomen (1 m , 3 m, 6 m en 9 m) en dit telkens op 2 dieptes: in de bouwvoor (20 cm) en onder de bouwvoor (60 cm). Die sensoren meten dagelijks het vochtgehalte en blijven het jaarrond staan. Zo zien we niet alleen hoever het effect van de bomen reikt, maar ook hoe dat varieert doorheen het jaar. Enkel bij veldwerkzaamheden in functie van de teelt zullen we de sensoren tijdelijk verwijderen.
2. Lichtsensoren
We plaatsten een transect van 8 lichtsensoren (type pyranometers), waarvan 4 aan elke zijde van de bomenrij op telkens 3 m, 6 m, 9 m en 12 m van de bomenrij. Elke 10 minuten meten ze de intensiteit van het invallende zonlicht. Ze sturen de data in realtime door naar onze server. De sensoren zijn in hoogte verstelbaar zodat ze altijd boven het gewas uitsteken. De schaduw van onze jonge boompjes op de tussenteelt is nu nog verwaarloosbaar, maar doorheen de jaren zullen we hier steeds meer rekening mee moeten houden en teelttechniek of (rassen)keuze aanpassen. De noord-zuidoriëntatie van onze bomenrijen zorgt er alvast voor dat de schaduwimpact over de middag minimaal is.
3. Weerstations
Bomenrijen worden verondersteld een gunstig effect te hebben op het microklimaat tussen de rijen. Zo zou windbreking evapotranspiratie doen dalen en zo het vochtverlies in het gewas beperken. Maar de bomen beïnvloeden ook andere factoren, zoals de lucht- en bodemtemperatuur of de luchtvochtigheid. We plaatsten 3 permanente weerstations op ons perceel: 1 in de eerste werkgang aan de oostelijke zijde van de bomenrij, 1 in de eerste werkgang aan westelijke kant en 1 in het midden tussen twee bomenrijen. De weerstations zijn uitgerust met sensoren voor temperatuur (bodem en lucht), vocht (bodem en lucht), neerslag, wind (richting en sterkte) en zichtbaar licht (PAR). Elke 5 minuten wordt elk van die parameters gemeten.
4. Dendrometers
De bomen zijn een productief element op ons perceel en gaan we ook monitoren. Eén van de bomen werd ondertussen uitgerust met een elektronische dendrometer die de diktegroei van de stam meet. Die meters zijn zo gevoelig dat ze zelfs het verschil in stamdikte tussen dag en nacht (vanwege de sapstroom) kunnen waarnemen. Je ziet de boom als het ware 'ademen'. Wij zijn vooral geïnteresseerd in de impact van weersomstandigheden (bijvoorbeeld periodes van droogte) doorheen de jaren op de diktegroei en vitaliteit van onze bomen. Binnenkort zullen we nog een tiental bomen voorzien van een analoge dendrometer waarop we jaarlijks de diktegroei kunnen aflezen.
Rumbeekse notenolie?
Het is nog veraf, maar toch denken we ook al na over de verwerking van de noten van onze bomen. Er zijn tal van mogelijkheden om noten te vermarkten (droge noten, verse noten, notenlikeur, notenpasta,...), maar wij kijken vooral in de richting van notenolie. Afhankelijk van de kwaliteit van noten haal je via koude persing uit 10 kg droge noten ongeveer 1,5 tot 2 liter olie. Uitgaand van een productie van 30 kg droge noten per boom in een goed jaar en de 47 bomen, zou ons perceel jaarlijks zo'n 210 tot 280 liter notenolie opbrengen. Maar daarvoor zullen de bomen eerst nog minstens een 15-tal jaar moeten groeien en verzorging moeten krijgen.
Op slechts enkele kilometer van ons perceel in Rumbeke startten Christophe en Jens Vancoppenolle onlangs met 'Nooly', een kleinschalig en ambachtelijk bedrijf dat noten perst, met ambitie om in de toekomst op te schalen. We mochten er alvast een kijkje nemen en kregen een korte demonstratie van het verwerkingsproces. Kijk mee in onderstaande video.
Wat gebeurde er zoal op het terrein sinds de vorige editie van 'Doorbomen'?
Meer info
