Duurzame Substratendag benadrukt stijgende vraag naar veenvervanging
Op woensdag 13 november vond de eerste Duurzame Substratendag plaats. Deze dag stond in het teken van nieuwe, duurzame substraten voor de tuinbouwsector, teelttechniek en de rol van sensoren. Een gevarieerd programma met onderzoekers die hun ervaringen en resultaten deelden, beleidsmakers die de huidige stand van zaken toelichtten en een panelgesprek met telers, beleidsmakers en de potgrondsector waarin de uitdagingen van de toekomst zullen werden besproken. Inagro was actief aanwezig en lichtte ervaringen en resultaten uit haar praktijkgericht onderzoek naar veenvervanging.
Stijgende vraag naar veenvervanging
Meerdere sprekers benadrukten het: de vraag naar veenvervanging groeit vanuit verschillende regio's in Europa, meerdere beleidsorganisaties alsook de retailsector. Vlaanderen heeft ondertussen niet stil gezeten en vanuit het beleid worden verschillende initiatieven ondersteund om onze sector van substraatteelt te wapenen voor de toekomst.
Ook Inagro draagt zijn steentje bij met praktijkgericht onderzoek naar veenvervanging:
1 - Substraatmatten in glastuinbouw
Projectpartners van het ZERO-WASTE project gaven een overzicht van de verschillende types substraatmatten die afgelopen jaren werden getest in tomaat, komkommer en/of paprika. Naast een grote verscheidenheid aan samenstelling (hout, kokos, veenmos, rijstkaf, schors,…) werden ook de verschillen in fysische eigenschappen belicht. Zo zijn sommige matten droger en vereisen ze frequentere, kleinere gietbeurten, terwijl andere een hoge waterretentie hebben en beter presteren met minder, maar grotere beurten. Heel wat veenarme organische matten presteerden goed, wat zowel onderzoekers als telers doet geloven in een verderzetting van de transitie.
Simon Craeye benadrukte het belang van sensoren:
“De wortelomgeving blijft grotendeels onbekend. Optimale sturing kan alleen als de omstandigheden in de mat in beeld kunnen worden gebracht en adviezen kunnen volgen uit objectieve waarnemingen.”
Sensoren laten toe om vocht, EC, temperatuur in de mat te monitoren en bieden op vandaag al nuttige inzichten. De trends in vochtgehalte op middel- en lange termijn samen met de snelheid en mate van intering maken het mogelijk om het start en eindtijdstip alsook het druppelvolume bij te sturen. Organische matten zijn dynamischer doorheen de teelt en vragen dus des te meer om handvaten.
2 - Hergebruik van substraat
Vanuit het RE-PEAT project besprak Simon Craeye de mogelijkheden van substraathergebruik. Bij Inagro slaagden we erin om vier teeltrondes na elkaar op hetzelfde substraat uit te voeren, zonder merkbaar opbrengstverlies. Bovendien werd bespaard op nutriënten zonder in te boeten op vruchtkwaliteit.
“Het succes van hergebruik staat of valt met het behoud van geschikte fysische, chemische en biologische eigenschappen. De manier van verhakselen bepaalt de deeltjesgrootte en waterbalans in het substraat, de fertigatiestrategie in voorgaande teelt bepaalt de nutriënteninhoud en de incidentie van wortelziektes bepaalt of hygiënisatie aangewezen is.”
Hoewel monitoring, gerichte sturing en logistiek uitdagingen blijven, biedt hergebruik op lange termijn zeker voordelen op het vlak van grondstoffenefficiëntie.
3 - Alternatieve dekaarde mixen voor champignonteelt
Nancy Pyck lichtte de resultaten van het project Bioschamp toe. In dit project werden 2 alternatieve dekaarde mixen voor de champignonteelt geselecteerd op basis van proefresultaten en economische criteria:
- veenmos van Kekkilä-BVB
- grasvezels van Newfoss.
Uit de validatieproeven bij meerdere telers zijn de resultaten veelbelovend.
4 - Veenarme teeltsubstraten voor sierteelt, aardbeiteelt, houtig kleinfruitteelt en champignonteelt
Kristof Gheysens lichtte het lopende onderzoek naar veenvervanging binnen het VLAIO-LA project ALTER-PEAT toe. Inagro coördineert het praktijkgericht onderzoek dat moet leiden tot gevalideerde veenarme teeltsubstraten voor de sierteelt (Viaverda), aardbeiteelt (PCH en Inagro), houtig kleinfruitteelt (pcfruit) en de champignonteelt (Inagro).
Als hulpmiddel voor de selectie van alternatieve materialen werd een ALTER-PEAT-matrix opgezet door ILVO. De matrix formuleert een geschiktheidsscore voor potentiële veenvervangers en helpt onderzoekers de meest geschikte materialen voor verder onderzoek te selecteren. De eerste praktijkproeven zijn inmiddels gestart.
Panelgesprek met substraattelers benadrukt zachte transitie
De studienamiddag sloot af met een boeiend panelgesprek waarin verschillende substraattelers hun ervaringen en uitdagingen rond veenarm telen deelden. Ook de bijdragen vanuit VBT, OVAM en de Belgische Potgrondfederatie tijdens dit panelgesprek werden door het publiek gewaardeerd.
Het panel pleitte voor een zachte transitie richting veenarm om de sector te beschermen tegen overhaaste beslissingen of opgelegde, drastische veranderingen. Om kwaliteit en competitiviteit te waarborgen is onafhankelijk onderzoek essentieel. Dit biedt feiten en argumenten voor beredeneerde stappen naar verdere verduurzaming.
Alle presentaties gebundeld
