Tevreden terugblik op drie jaar bloemenblokken voor de patrijs
De voorbije drie jaar beheerden acht West-Vlaamse landbouwers samen ruim zeven hectare bloemenblokken als maatregel voor de patrijs. Een leerrijke periode met successen en uitdagingen, waarin we streefden naar een maatregel op maat van de patrijs én de boer. Lees het samenvattende rapport en kom te weten waarom ook landbouwer Dany tevreden terugkijkt.
Kwalitatief habitat voor patrijs
Meerjarige bloemenblokken voorzien patrijzen jaarrond van dekking, voedsel (insecten in de zomer, zaden in de winter) en bieden ze een veilig plekje om te nesten en hun kuikens groot te brengen.
Enkele aandachtspunten voor een succesvolle bloemenblok zijn:
- Geschikte ligging en aanleg volgens een aantal concrete richtlijnen betreft omvang en vorm,
- Een geschikte soortensamenstelling van het ingezaaide mengsel op maat van de doelsoort en compatibel met de omringende teelten,
- Een ijle inzaai en beheer dat voor voldoende bloei, variatie en structuur in het mengsel zorgt en veronkruiding vermijdt.
Richtlijnen voor de aanleg en beheer van een meerjarige bloemenblok bundelden we eerder al op onze website en in een handige factsheet. Tot voor deze studie beperkten ervaringen zich echter tot bloemenblokken op kleigronden in de polders.
Werken aan je bodem
Ook voor de landbouwer zijn er een aantal mogelijke voordelen. Zo bieden meerjarige bloemenblokken enkele jaren van relatieve rust aan de percelen. We kunnen een positieve impact op de bodemkwaliteit en het bodemleven verwachten door onder andere:
- Het toepassen van niet-kerende bodembewerking,
- Het achterwege laten van bemesting,
- Het minder intensief bewerken van de percelen,
- De meerjarige aanwezigheid van diepwortelende plantensoorten die de bodem openbreken,
- Het jaarlijks inwerken van heel wat biomassa in de bodem,...
Drie jaar praktijkonderzoek
De afgelopen drie jaar werkten we op terrein samen met acht landbouwers, goed voor ruim zeven hectare experimentele bloemenblokken. We stelden volgende concrete doelstellingen voorop:
- Het samenstellen van een geschikt bloemenmengsel op maat van de regio en de landbouwcontext in Midden-West-Vlaanderen,
- Het opdoen van praktische ervaringen met bloemenblokken om zo het beheer verder te verfijnen,
- Een cijfermatige onderbouwing van de impact van de maatregel op bodemleven en -kwaliteit.
Uiteindelijk beogen we een goed inpasbare en efficiënte maatregel met draagvlak bij de lokale landbouwers. Voor de uitvoering werkten we nauw samen met het Regionaal Landschap West-Vlaamse Hart.
Enkele conclusies
Hieronder enkele conclusies op een rij. Voor een diepgaandere onderbouwing, als voor ondersteunend en inspirerend beeldmateriaal verwijzen we je door naar het uitgebreide rapport.
- De maatregel vond goed ingang bij de landbouwers en kon bij hen op heel wat interesse rekenen.
- Het samengestelde mengsel leidde tot bloemenblokken rijk aan structuurvariatie en een lange bloeiboog.
- Desondanks enkele nadelen wat betreft dekking voor akkervogels in de winter, gaat de voorkeur toch naar najaarsinzaai en -beheer om onkruidproblemen tegen te gaan.
- Een beheer op maat én met voldoende flexibiliteit is cruciaal in het welslagen van de maatregel. Het aanbrengen van braakstroken, het omschakelen tussen voor- en najaarsbeheer, het achterwege laten of bijkomend uitvoeren van grondbewerkingen,... zijn maar enkele van de perceelsspecifieke, beheermatige ingrepen die we uitvoerden om te anticiperen op een toenemende onkruiddruk, om structuurvariatie in de bloemenblokken te garanderen, om te verhinderen dat de vegetatie van de bloemenblokken te dicht en ontoegankelijk wordt voor soorten als patrijs,...
- De impact op bodemparameters zoals de chemische samenstelling van de bouwvoor, het aantal regenwormen en de bodemverdichting is na 2 jaar bloemenblok nog eerder beperkt en een verderzetting van de opvolging in de komende jaren is nodig.
- We beschikken over een goed inpasbare maatregel die erin slaagt om hoog-kwalitatief habitat te realiseren voor akkervogels als patrijs. Een parallelle studie uitgevoerd op deze bloemenblokken binnen het Leader project 'Geïntegreerd Faunaplan' bevestigt trouwens de waarde van de bloemenblokken voor vogels, insecten en zoogdieren aan de hand van tellingen.
Een blik vooruit
De 'win' voor de biodiversiteit lijkt er dus al te zijn, maar de 'win' voor boer en bodem moet de komende jaren nog bevestigd worden. Toch heeft landbouwer Dany er samen met zijn deelnemende collega's nog steeds een goed oog in. Dit onderzoek wordt dan ook verdergezet in een nieuw Leader project 'Boost voor Boer, Bodem en Biodiversiteit'. Daar kunnen we alvast weer rekenen op heel wat geëngageerde landbouwers!
Meer info?
