Inagro legt een meerjarig proefveld zonnekroon aan
Een veranderend klimaat met extremere weersomstandigheden, een afname van de biodiversiteit, minder erkende gewasbeschermingsmiddelen... Het zijn actuele thema's waar de zonnekroon mogelijks hulp kan bieden als alternatief gewas.
In een vorig nieuwsbericht gaven we onze bevindingen al mee van een pilootproefje rond de voederwaarde van zonnekroon. Daaruit bleek dat er zeker potentieel in het gewas zit. Daarom werd er besloten om op de site van Inagro een eigen meerjarig proefveld aan te leggen om het gewas verder te bestuderen.
Zonnekroon, een plant met veel troeven
Zonnekroon is een gewas met tal van interessante eigenschappen:
- Zonnekroon is een overblijvend gewas dat meer dan 20 jaar lang productief kan blijven, zonder dat je de grond moet bewerken.
- De plant produceert veel biomassa dankzij de zeer lange stengels die de 3 meter kunnen overschrijden.
- Met een sterk wortelgestel dat tot 2 meter diep kan gaan en een tolerantie voor overstroming gedurende een aantal dagen in de winter maakt dat het een aantrekkelijk gewas is in huidige wispelturige weersomstandigheden. Daarnaast kunnen de diepe wortels voedingsstoffen recupereren die anders te diep in de grond zouden weggelekt zijn, en leveren ze extra biomassa aan de bodem die de koolstofopbouw ten goede komt.
- Bovendien heeft de zonnekroon interessante bloei-eigenschappen. De planten produceren veel bloemen, die zeer aantrekkelijk zijn als voedselbron voor vele nuttige insecten zoals zweefvliegen (natuurlijke vijanden) en bijen (bestuivers). Daarenboven valt de bloei vrij laat in de zomer, in een periode waarin er anders weinig andere planten nectar produceren.
- Het gewas kan met een maishakselaar geoogst worden.
Opstart
Zonnekroon vormt in het eerste jaar enkel maar rozetten, die niet geoogst worden.
Vanaf het 2e jaar kan er jaarlijks geoogst worden zonder de kosten en risico’s die verbonden zijn aan het telkens opnieuw inzaaien van eenjarige gewassen.
Om in het eerste jaar toch nog biomassa van het perceel te kunnen halen, wordt er soms geadviseerd om de zonnekroonzaden onder dekvrucht van maïs in te zaaien, maar dat betekent meer competitie voor voldoende vocht in drogere jaren. Daarom werd er besloten om het gewas op ons proefveld als rijnteelt te zaaien.
De foto hiernaast toont de gewasstand van de meerjarige zonnekroon op 9 juli 2024 op het proefperceel, ten opzichte van mais die pas laat ingezaaid kon worden door het heel natte voorjaar. Het feit dat zonnekroon niet elk jaar opnieuw gezaaid moet worden leidt dus tot meer opbrengstzekerheid in een wispelturig klimaat. Dit voorlopig nog in de veronderstelling dat het een waardevol landbouwgewas is.
Proefveld van Inagro
Het proefveld is ongeveer 1000m² groot en voor de proefopstelling werd het in 2 opgedeeld:
- één deel zal 1x per jaar geoogst worden: het gewas kan bloeien en is bijgevolg nuttig voor bloembezoekende insecten.
- het andere deel wordt 2x per jaar geoogst: de stengels zullen minder verhouten en dus beter verteerbaar zijn, maar de plant zal ook niet meer tot bloei komen en bijgevolg geen toegevoegde waarde hebben voor bloembezoekende insecten.
Beide delen zullen opgevolgd worden op vlak van teelteigenschappen: opbrengst en voederwaarde). In het deel dat maar 1x geoogst wordt zullen ook de bloeiboog en de bloembezoekers gemonitord worden.
De zaai
Op 7 juni werd er met een pneumatische precisiezaaier gezaaid in een fijn gelegd zaaibed. De zaaidiepte was 1cm met een zaaiafstand van 7cm in de rij en tussen de rijen 70cm. Er werd relatief laat gezaaid omdat het perceel niet vroeger zaaiklaar gelegd kon worden. Het zaad is erg licht en heeft vleugels, waardoor het zaaien niet vlekkeloos verliep. Gepileerd zaad zou een grote meerwaarde zijn voor een vlotte zaai. Er werd geen mestgift gegeven bovenop wat er vrijgesteld werd vanuit de bodem.
De kiemplantjes
- Na het zaaien was het heel droog en warm waardoor het nodig was om te beregenen om de kiemplanten van water te voorzien. Op 16 juni werd er daarom door middel van beregeningsbuizen 15 liter water gegeven.
- Op 21 juni viel er op korte tijd heel veel neerslag (43 l/m²) waardoor de bovenste laag van de bodem dichtsloeg en nadien bij uitdroging een dunne korst vormde.
- Net geen 3 weken na zaai, bij het verschijnen van de eerste kiemplantjes, werd er een eerste keer geschoffeld tot tegen de rij waardoor ook deze korst wat werd gebroken. Waar dit niet het geval was, werden de rijen in de daaropvolgende dagen overlopen om de planten manueel vrij te maken.
- Op 10 augustus hebben we een groot aantal planten verspeend om de leemtes op te vullen die waren ontstaan door de niet vlekkeloze zaai. Zonnekroon liet zich twee maanden na zaaien heel vlot verspenen.
Mechanische onkruidbestrijding
Na het zaaien werden onkruiden mechanisch bestreden.
- In het jaar van zaaien is bestrijding van (wortel)onkruiden erg belangrijk om in de jaren daarna geen problemen te hebben.
- Vanaf het 2e jaar vormt het gewas vrij snel een dichte massa die de rijen mooi sluit waardoor nieuw kiemend onkruid weinig kans maakt om verder te ontwikkelen. Indien nodig kan er vlot (aanaardend) geschoffeld worden zolang het gewas zich niet sluit en er nog geen stengelvorming is.
De zonnekroon goeit goed
Het gewas groeide goed weg en was kniehoog eind september. Nadien bleef het gewas groen, tot het midden januari bevroor.
In 2024 begon het gewas al van vroeg in het seizoen opnieuw te groeien: midden februari liepen de rozetten al terug uit. In maart telden we 5.4 uitgelopen stengelclusters per m² (7.25 per lopende meter).
Het natte voorjaar zorgde ervoor dat het perceel niet toegankelijk was, waardoor er niet op tijd bemest kon worden. Er werd in 2024 dus opnieuw geen meststof bijgegeven, maar desondanks groeit het gewas goed.
(Op 20 februari was er 4 kg/ha Nitraat, en <4 kg/ha Ammonium aanwezig in de 0-30 laag, met een verwachtte vrijstelling van 97kg N vanuit de organische stof in de bodem)
Eerste oogst
Op 11 juni werd de helft van het perceel (het stuk dat 2x per jaar geoogst wordt) een eerste keer geoogst na een heel nat voorjaar, en vlak na een regenbui.
- Het gemiddelde natgewicht was 94,35 T/ha (stdev=9,6; N=6), resulterend in een gemiddelde droge stof van 10,81 Ton/ha (stdev= 0,98; N=3) bij deze eerste snede.
- De gemiddelde stengellengte (afstand tussen maaipunt en groeipunt) was 180 cm (stdev=2; N=6) en er werden gemiddeld 5,4 stengels per plant geteld (waarvan 0.57 onvolgroeide en 0.13 vroegtijdig afgestorven stengels) (N=60 planten). Gemiddeld genomen staan er 5,4 planten per m² op het perceel of 27.7 volgroeide stengels per m² bij de oogst in juni 2024.
- Met 53 m³/T biogaspotentieel scoort de oogst ook voor deze toepassing niet slecht, zeker wanneer er rekening gehouden wordt met het feit dat het gewas vorig jaar en dit jaar niet bemest werd.
Op 13 juni bevond er zich 3kg nitraat/ha in de 0-30 laag.