Hoe bestrijd ik slakken?
Schade op landbouwgewassen slechts door enkele soorten
De meeste slakken zijn geen gevaar voor onze gewassen. Zo zijn de meeste zelf zeer nuttig binnen het ecosysteem. Dit als opruimers van dood organische materiaal en als voedingsbron voor vogels en egels. Slechts enkele soorten kunnen veel schade in de landbouw doen en zijn hoofdzakelijk te vinden in de groep van de naaktslakken. Het zijn diverse akkerslakken en wegslakken die de typische vraatschade aanrichten. Kiemend zaad, jong plantgoed, fris blad staan soms op het menu, net als de vruchten en wortels bij sommigen soorten. Slakken leven doorgaans één tot drie jaar en leggen twee maal per jaar eitjes, waarvan het meest in de lente.
Professionele aanpak in de landbouw
De landbouw heeft een gedegen aanpak nodig om slakken te beheersen. Vele huis- en tuinoplossingen (koffiegruis, schelpengrit, koperbanden, biervallen …) zijn gekend, maar niet toepasbaar op grote schaal. Cultuurtechnisch en chemisch zijn er mogelijkheden. Een geïntegreerde beheersing begint met een goede monitoring en risico-inschatting. Slakken kan je eenvoudig monitoren met een (jute)zak of een karton afgedekt met plastiek. Door dit op een gestandaarde manier te doen en regelmatig de gevangen soorten te tellen, krijg je een indicatie van de aanwezige slakkenpopulatie per m². Meten is weten!
Slakken zijn te vinden op vochtige schuilplaatsen
Slakken schuilen in bodemholtes en houden van een vochtig klimaat. Slakken zijn het meest actief in de lente en herfst bij temperaturen rond 15°C. Tijdens droge perioden zijn ze daardoor minder actief. De meeste naaktslakken voeden zich 's nachts en schuilen overdag tegen uitdroging. Gewassen zijn vooral kwetsbaar voor slakkenvraat bij kieming en opkomst of in de eerste weken na het planten.
Door bodembewerkingen verstoor je de habitat van de slakken aanwezig op je perceel. Ploegen net voor zaai of plant zal de slakken hinderen. Een fijn zaai- of plantbed benadeelt de slakkenpopulatie door het ontbreken van schuilplaatsen. Perceelsranden vormen de grootste overlevingsplaats, want deze blijven onbewerkt. Vaak is ook een gracht aanwezig. Schade zal dus sneller aan de perceelsrand te vinden zijn dan in het perceel. Daartegenover zullen de natuurlijke predatoren daar ook meer te vinden zijn.
Wees je bewust van de plaats van slakken in het ecosysteem
Voor veel organismen zijn de te vrezen naaktslakken en hun eieren een voedingsbron of zelf soms essentieel in hun levenscyclus. Hierbij denken we aan vogels, kleine reptielen en zoogdieren, kevers, vliegen, mijten, spinnen en aaltjes. Deze natuurlijke beheersers zullen helpen in de beheersing van slakken, maar het effect is eerder gering.
Bestrijdingsmiddelen en hun werking
Er zijn veel commerciële producten op de markt, allen gebaseerd op twee actieve stoffen: de producten op basis van metaldehyde en op basis van ijzerfosfaat. Voorheen was methiocarb als derde op de markt, maar voldoet niet meer aan de huidige vereisten van de Europese wetgeving. Metaldehyde beschadigt op de slijmklieren van de slak waardoor deze “verslijmt”. Ijzerfosfaat daarentegen werkt op de spijsvertering en zorgt er voor dat de slakken niet meer eten.
Beide actieve stoffen vertonen een duidelijke werking, maar dit is slechts één deel van de werkzaamheid. Om de korrel aanlokkelijk te maken voor slakken bevatten slakkenkorrels een lokmiddel. Afhankelijk van het handelsproductis dit op meel, koolzaad en andere stoffen gebaseerd. Begin op tijd met de bestrijding, want eens de slakken de smaak te pakken hebben van de planten zullen ze niet meer erg aangetrokken zijn tot de slakkenkorrels.
Ook biologische controle is mogelijk. Aaltjes (Phasmarhabditis californica, Phasmarhabditis hermaphrodita) zijn beschikbaar op de (particuliere) markt, momenteel zijn producten voor professioneel gebruik opkomend in België. Biobest verdeelt Nemafence Phasma. De firma BASF heeft in o.a. Nederland het product Nemaslug 2.0. Bioline verdeelt via intergrow hun EXHIBITLINE PH. Natte omstandigheden zijn voor slakken gunstig, maar eveneens voor deze aaltjes. Een goeie match alvast.
Onderzoek van slakkenkorrels
Na toepassing melden telers ons wel eens dat de korrels snel schimmelen en vragen ze zich af of dit een probleem vormt. In 2020 vergeleken we de houdbaarheid van enkele korrels door deze onder een constante temperatuur en vochtigheid te houden.
Er waren beduidende verschillen merkbaar tussen de verschillende korrel naar schimmelaantasting. Escar-go schimmelde het snelst met veel pluis op het einde van de proef. Deze korrel lijkt niet interessant verder te gebruiken in proeven.
Zowel Metarex Inov, Ironmax Pro en Derrex beschimmelden behoorlijk snel.
Sluxx en Limatex toonde in deze proef het sterkst tegen schimmelvorming, waarbij Limatex het best.
IJzerfosfaat even effectief als metaldehyde
Naast de houdbaarheid van de slakkenkorrels rijzen soms ook vragen over de effectiviteit van ijzerfosfaat. Dit omdat er geen verslijming zichtbaar is zoals bij metaldehyde, iets wat duidelijk op het veld kan worden waargenomen. De werking van ijzerfosfaat berust op een maagwerking. Onze proefresultaten geven duidelijk weer dat de werkzaamheid van ijzerfosfaat zeker even goed is als metaldehyde.
Gebruik geen metaldehyde in onttrekkingsgebieden voor drinkwater
Beperk het gebruik van metaldehyde zoveel mogelijk en gebruik alternatieven op basis van ijzerfosfaat. Gebruik ijzerfosfaat bij voorkeur op het volledige perceel, maar zeker in de perceelrand naast de waterloop. Pas de granulaatstrooier aan en respecteer de bufferzone. De aanwezigheid van metaldehyde in de waterlopen is problematisch in onttrekkingsgebieden voor drinkwater, want deze actieve stof is moeilijk uit het water te verwijderen om drinkwater te produceren. Als slakkenkorrels met metaldehyde in de waterloop terecht komen geven ze traag hun actieve stof af. Slechts enkele van deze korrels zijn al voldoende voor een normoverschrijding en veroorzaken dus problemen.
Meer info en duiding over de proeven?
