Schoffelen
De schoffelmachine is een oneindige bouwdoos
Een moderne schoffelmachine is maatwerk
In essentie blijft een schoffelmachine een bouwdoos waarin de balk, het stuursysteem, de parallellogrammen, de schoffelmessen en eventuele attributen bepalend zijn voor het resultaat. Op de markt zien we heel veel verschillende machines en uitvoeringen. Kleine details kunnen een groot verschil maken. Afhankelijk van het gewas, de gewastoestand en de bodem, kan de schoffelmachine verschillend aangekleed worden. Maatwerk is dus nodig. Bij een goed afgestelde schoffel bedraagt de afstand tussen de messen maximaal 10 cm. In fijne gewassen wordt tot 2 cm nauwkeurig gewerkt en bedraagt de afstand tussen de messen 4 cm. Elke centimeter maakt een groot verschil. Onderstaand brengen we enkele aandachtspunten bij de aankoop en de afstelling van een schoffelmachine in beeld.
Welk teeltsysteem ?
Een schoffelmachine schoffelt het onkruid tussen de rijen en is dus gebonden aan de rijafstand en de werkbreedte van de plant- of zaaimachine. Het teeltsysteem bepaalt bijgevolg de basisuitvoering van de schoffelmachine, maar het kan ook andersom. In een aantal gevallen kom je ertoe om ook je teeltsysteem (werkbreedte en rijafstand) in vraag te stellen om de beoogde schoffelmachine efficiënter in te kunnen zetten. Om verstelwerk tijdens het seizoen te beperken, houden we per schoffelmachine liefst één rijafstand aan. Dit betekent vaak dat meerdere schoffelmachines nodig zijn. Ook de spoorbreedtes van de tractor zijn dan soms een puzzel. Soms is het een relevante overweging om de rijafstanden op het bedrijf te standaardiseren. Als nodig, dan laat de ene machine zich makkelijker verstellen dan de andere machine.
Zeker in de akkerbouw zien we schoffelmachines evolueren naar grotere werkbreedtes van 6 of 9 meter. Enerzijds vereist dit een stevig chassis. Anderzijds leidt dit tot vrij zware machines die een te zware schoffeltractor vereisen. Dit vergt een compromis.
Een actief stuur is een must
Hoe dichter tegen de gewasrij wordt geschoffeld, hoe efficiënter de bewerking. Elke centimeter meer, maakt een groot verschil. Wanneer de afstand tussen de schoffelmessen van 12 cm kan gereduceerd worden naar 8 of 6 cm, betekent dit een reductie van het manueel wiedwerk van respectievelijk 33 of 50 % ! Bij een rijafstand van 50 cm staat elke cm die extra geschoffeld wordt, voor een geschoffelde oppervlakte van 2 are per hectare. Om dit mogelijk te maken, is een goed afgestelde schoffelmachine en een actief stuursysteem noodzakelijk. Afhankelijk van het bedrijf, kan dit met een stuurman achterop, een frontschoffel of een moderne technologische stuurhulp door middel van camerabesturing of RTK-GPS.
Parallellogram wordt multitool
Ook het parallellogram is de voorbije jaren erg geëvolueerd dankzij moderne snij- en lastechnieken. Stevig gelagerde scharnierpunten moeten de zijdelingse speling beperken en een groot dieptewiel zorgt voor een goede bodemvolging. Een lang parallellogram met veel aanbouwmogelijkheden maakt een complete uitrusting mogelijk. Geef hier in elk geval niet op toe.
Een hydraulische drukregeling op het parallellogram of automatische aansturing door middel van RTK-GPS kunnen, afhankelijk van de bedrijfssituatie, een meerwaarde hebben, maar zijn geen must. Laat je hierdoor niet afleiden van de essentie van de machine.
De aankleding en afstelling maken het verschil
De schoffelmessen bepalen in grote mate de kwaliteit van het werk. Een goed schoffelmes is en blijft scherp zodat ondiep (1 à 2 cm) geschoffeld kan worden. Hierin zijn grote kwaliteitsverschillen. Bij grotere rijafstanden zien we vaak meerder messen per rijafstand. Zorg desgevallend voor voldoende overlap. Bij kleinere rijafstanden of bij groter gewas, geniet één schoffelmes de voorkeur en zijn verschillende mesbreedtes wenselijk in functie van de beoogde nauwkeurigheid. Een wiedegelementje achterop de schoffel trekt het geschoffelde onkruid extra los en verhoogt de wiedefficiëntie.
Een triltandschoffel werkt minder nauwkeurig en neigt meer aarde naar de gewasrij te duwen. Vaste messen (mes op starre steel) werken het meest nauwkeurig, maar gaan soms moeilijker in de grond. Een mes met vaste steel op een vibrohouder is een goed compromis. In jonge gewassen kunnen hoekmessen of schoffelschijfjes een meerwaarde bieden om tot dicht tegen de rij te schoffelen.
Voor de onkruidbestrijding in de rij zijn de vingerwieder of de torsiewieder noodzakelijke aanvullingen op de schoffelmachine. De meningen over beide attributen zijn verdeeld. Beide hebben voor- en tegenstanders. De vingerwieder laat zich wellicht iets makkelijker afstellen, maar is vrij duur ten opzichte van de torsiewieder. De afstelling van de torsiewieder vergt iets meer ervaring en durf. Beiden werken des te efficiënter naarmate dichter op de rij is geschoffeld en naarmate het onkruid kleiner is. Van zodra het onkruid in het eerste bladstadium is, neemt de efficiënte snel af. Toch is ook in deze gevallen met een torsiewieder verrassend goed werk mogelijk.
Voor ruggenteelten zijn specifieke machines op de markt die op de rug en tussen de rug kunnen schoffelen en ook de zijkant meenemen.
Tips & tricks voor het afstellen van de schoffelmachine
In onderstaand filmpje overlopen bedrijfsadviseur Lieven Delanote en bioteler Jen Nold enkele tips & tricks voor het afstellen van de schoffelmachine.
Meer info?
