Aandachtspunten bij een duurzame ziektebestrijding van vlas
Vlasbrand
Vlasbrand wordt veroorzaakt door een bodemschimmel die via de haarworteltjes het wortelgestel van de vlasplant binnendringt. De aangetaste wortels sterven hierdoor geheel of gedeeltelijk af. Vlasbrand is een jeugdziekte en verschijnt bij vlas van 5 tot 20 cm. De plant verwelkt van onder naar boven. De ziekte is doorgaans gelokaliseerd in zogenaamde “brandplekken”.
Een bestrijding van deze ziekte is niet mogelijk, maar het voorkomen wel. Dat doe je met volgende preventieve maatregelen:
- ruime teeltrotatie (max. 1 op 6 jaar vlas), want de schimmel kan meerdere jaren overleven in de bodem
- vermijden van percelen waar in het verleden problemen waren met vlasbrand
- telen van tolerante rassen
- goede bodemstructuur
- niet kalken of hoge pH vermijden
Fusarium
De aantasting met Fusarium gebeurt hoofdzakelijk via de bodem. Op zwaar besmette percelen kunnen de kiemplantjes al aangetast zijn, maar meestal is de aantasting pas zichtbaar tegen de bloei. De vergeling en verwelking begint aan de top van de plant en breidt zich uit naar de basis. De afgestorven en uitgedroogde planten zijn donkerbruin tot ros van kleur en blijven rechtop staan. Fusarium komt bij voorkeur voor op lichtere grondtypes en bij een pH lager dan 6,5.
Een bestrijding van Fusarium is niet mogelijk, maar volgende preventieve maatregelen helpen om een aantasting met Fusarium te voorkomen:
- ruime teeltrotatie (max. 1 op 6 jaar vlas), want de schimmel kan meerdere jaren overleven in de bodem
- vermijden van percelen waar in het verleden problemen waren met Fusarium
- telen van tolerante rassen
- verbeteren van grondstructuur en pH
- reinigen van slijtmachines om te vermijden dat de schimmel wordt verspreid naar andere percelen
Witziekte
Witziekte of echte meeldauw is te zien als een wit schimmelpluis dat de stengel en blaadjes van de vlasstengels bedekt. De sporen kunnen zich over grote afstand via de wind verplaatsen. Eerste symptomen zijn soms zichtbaar bij vlas van 20 tot 30 cm, maar meestal komt de ziekte pas voor later op het groeiseizoen, bij vlas van minstens 60 cm. Warm en vochtig weer bevordert het voorkomen van de ziekte. Volgende preventieve maatregelen kunnen voorkomen dat witziekte optreedt:
- geen te hoge zaaidichtheid
- geen te hoge stikstofbemesting
- ruime teeltrotatie (max. 1 op 6 jaar vlas)
- rassenkeuze
Indien er toch een risico is op het voorkomen van witziekte, dan zijn er enkele gewasbeschermingsmiddelen erkend ter bestrijding er van. Een overzicht van de toegelaten fungiciden in vlas vind je op de gewasbeschermingsapp van Inagro. Bespuiten met een fungicide doe je het best voor de bloei van het vlas. Indien de witziekte pas optreedt na de bloei, heeft deze doorgaans weinig impact op de vezelopbrengst, maar heeft wel nog een nadelig effect op de zaadopbrengst. Het te laat toepassen van een fungicide kan er bovendien voor zorgen dat het roten van het vlas wordt vertraagd.
Verticillium
Verticillium wordt veroorzaakt door een bodemschimmel die meerdere jaren kan overleven in de bodem. Hoewel de schimmel waarschijnlijk al in het begin van het groeiseizoen in de plant binnenkomt, zijn de symptomen pas op het einde van het groeiseizoen waar te nemen, als een blauw-grijsverkleuring tijdens het roten.
In het kader van het Interregproject Pathoflax werd gedurende 4 jaar intensief onderzoek gedaan naar deze schimmel. Tot voor kort was de kennis over deze schimmel beperkt. Dankzij dit project is de kennis over deze problematiek toegenomen. Lees hier meer info over Verticillium in vlas.
In 2020 en 2021 werd een uitgebreide monitoring gedaan op 300 percelen in het vlasteeltgebied Frankrijk-Vlaanderen-Wallonië. Hieruit bleek enerzijds dat Verticillium verspreid is over het volledige teeltgebied. Daarnaast is uit de monitoring ook gebleken dat aardappel een belangrijke waardplant is, dat zaden bij niet-ontsmetting als mogelijke vector van de ziekte dienen en de bodemtextuur een mogelijks relevante parameter blijkt. Lees hier de resultaten van de monitoring in het teeltgebied.
Uit de rassenproeven is gebleken dat elk ras symptomen van Verticillium vertoont, maar er wel verschillen zijn tussen de rassen in hoeveelheid symptomen. Bovendien lijken vroege rassen meer symptomen te vertonen dan late rassen. Ook naargelang de plaats en het jaar worden grote verschillen in hoeveelheid symptomen geobserveerd. Lees hier de resultaten van de rassenproeven in Frankrijk en Vlaanderen.
Via dit project zijn de eerste stappen gezet voor een IPM-toolbox voor de geïntegreerde bestrijding van Verticillium in vlas. Om preventief te kunnen ingrijpen is kennis verzameld rond de impact van de teelttechniek op het voorkomen van de ziekte. Ook relevante verschillen in gevoeligheid tussen de rassen werden vastgesteld, wat mogelijkheden biedt tot genetische vooruitgang voor de bestrijding van de ziekte. Interessante pistes met een antagonistische schimmel kunnen bijdragen tot een geïntegreerde bestrijding. Op korte termijn is er echter nog geen wondermiddel voor handen, waardoor onderzoeksinspanningen de volgende jaren verder gezet dienen te worden op alle vlakken.
Beheers vlasziekten met de gewasbeschermingsapp!
