Vogelvriendelijk boeren, hoe pak je het aan?
In juli gingen we er op uit naar Nederland om bij te leren over verschillende agronatuurmaatregelen die landbouwers kunnen toepassen om vogelvriendelijk te boeren. Hieronder volgt een beknopt overzicht van enkele maatregelen die we te zien kregen. Deze uitstap was een samenwerking tussen PDPO-project Vogelvriendelijk boeren en Leader-project Geïntegreerd Faunaplan.
Welke maatregelen kan je nemen om akkervogels te beschermen?
Als landbouwer kun je heel wat doen om vogelvriendelijk te boeren. Dit gaat van vrij eenvoudig toe te passen praktijken zoals het diervriendelijk maaien of het beschermen van nesten, tot meer complexe maatregelen die inzetten op het bieden van kwalitatief habitat voor je akkerbewoners. Tijdens een studiedag in Nederland kregen we een aantal mooie voorbeelden te zien van hoe je je akkers aantrekkelijker kunt maken voor akkervogels. We kregen bovendien te horen dat er voor de landbouwer ook wel wat voordelen aan deze maatregelen verbonden zijn.
We zagen er onder andere:
- Keverbanken
- Bloemenblokken
- Akkerranden
- Patrijzenhagen
Bekijk onderstaande video en zie hoe deze maatregelen aanliggen in Nederland. Ook in Vlaanderen zijn deze maatregelen toepasbaar en deden we afgelopen jaren al praktijkervaring op in het kader van het PARTRIDGE-project.
In vogelvlucht
Op 6 juli bezochten we, in kader van het PDPO-project Vogelvriendelijk boeren, verschillende agronatuurmaatregelen in Noord-Brabant voor akker- en weidevogels. We waren te gast in het 500 ha groot gebied 'Oude Doorn', waar het PARTRIDGE-project de afgelopen jaren voor heel wat extra en innovatieve akkervogelmaatregelen zorgde.
1. Keverbank
Dit is een verhoogde, minimaal beheerde grasstrook die als een eiland in een akker ligt. Deze helpt natuurlijke plaagbestrijders én ondersteunt patrijzen. Loopkevers en kortschildkevers overwinteren graag in de voet van de pollen gras, en de ophoging zorgt ervoor dat de structuur sneller droog en warm wordt in het voorjaar, waardoor de kevers vroeger actief worden. Deze nuttige insecten doen aan plaagbestrijding in het perceel rondom de keverbank.
Daarnaast zijn deze insecten een belangrijke bron van voedsel voor patrijzenkuikens die schuilen in de keverbank. In de flankerende braakstrook kunnen de kuikens niet enkel makkelijk op zoek naar de insecten, maar nemen ze maar al te graag een stofbad. Door de keverbank niet tot tegen de perceelsrand te laten komen kun je het perceel als geheel blijven bewerken en verlaag je de kans op nestpredatie van broedende patrijzen. Wil je het risico op predatie nog meer verminderen, overweeg dan de aanplant van enkele struikengroepjes bovenop de keverbank.
2. Bloemenblok
Deze blokvormige, meerjarige maatregel van minimaal 0,5 ha en 12 m breed bestaat uit een ijle inzaai met een meerjarig mengsel van granen en kruiden:
- Eénjarige bloeiers trekken insecten aan als voedsel voor patrijzenkuikens.
- Forsere meerjarige soorten bieden dekking en veilige nestplaats.
Eén keer per jaar is het nodig om hier aan gefaseerd beheer te doen, waarbij de helft van de blok ondergewerkt en heringezaaid wordt. De ijle inzaai (7 kg/ha) is cruciaal om de maatregel 'doorwandelbaar' te houden voor de patrijzen en hun kuikens. Voor diezelfde reden wordt de maatregel ook niet bemest.
Ik zie meer jonge akkervogels dan voordien. Het is natuurlijk rustig in zo'n bloemenblok en daar profiteren de vogels van.
Bert Kolf
Nederlandse boer die twee bloemenblokken heeft aanliggen
3. Akkerranden
Dit zijn stroken die langsheen akkers ingezaaid worden met eenjarig mengsel van granen en kruiden.
Deze zorgen voor:
- Het aantrekken van nuttige insecten in de akker voor natuurlijke bestrijding van plagen.
- Voedsel en dekking voor de patrijs.
Deze stroken moeten jaarlijks opnieuw aangelegd worden.
4. Patrijzenhaag
Dit is een breed uitlopende struweelhaag van 2 meter hoog en bevat streekeigen soorten, zoals meidoorn, liguster, mispel, veldesdoorn en rode kornoelje. Daarnaast is het belangrijk om de haag te flankeren met een ongemaaide grasstrook. Deze ruigte aan de voet van de haag biedt patrijzen de nodige dekking en nestgelegenheid. Een patrijzenhaag wordt zo wel snel een zestal meter breed. Het beheer gebeurt het liefst gefaseerd:
- Waarbij in het eerste jaar de ene zijde teruggezet wordt en het jaar erop pas de andere zijde,
- Of waarbij niet de hele haag in één keer teruggesnoeid wordt tot op 2 m hoogte, maar dat dit gespreid over enkele jaren gebeurt.
Een A-vorm beheer, waarbij de zijkanten bovenaan verder teruggesnoeid worden dan onderaan is cruciaal om ervoor te zorgen dat de haag onderaan voldoende dicht blijft.
Meer info
