Hoe koolvlieg duurzaam beheersen? - Deel 1: Eileg voorkomen, beperken of reduceren
Als teler kan je koolvlieg chemisch beheersen met een aantal erkende middelen, toe te passen bij of kort na planten. In het SUSCABFLY project zoeken we naar alternatieve beheersingsmethoden want het middelenaanbod slinkt en de druk van de koolvlieg is de laatste jaren toegenomen.
In een eerste nieuwsbriefbericht gaan we in op twee fysische methoden die invloed hebben op de eileg door de vliegen:
- het afdekken van de teelt met klimaatnet of insectengaas
- het inzetten van een pneumatische onkruidwieder
Invloed van afdekking op gewasgroei
Het afdekken van de teelt met klimaatnet of insectengaas is een techniek die al in de praktijk wordt toegepast. Uit eerder onderzoek weten we al goed welke netten beschermen tegen koolvlieg en dat er verschillen zijn tussen enkele koolteelten naargelang hun gevoelige stadia voor koolvlieg.
De effecten van de afdekking op de gewasgroei zijn nog niet zo goed gekend. Bij een bloemkoolteelt zorgt afdekking met klimaatnet of insectengaas soms voor een betere kwaliteit en soms voor een minder goede. Vaak zien we ook een variabele invloed op het oogstverloop. In veldproeven waar verschillende types netten gebruikt werden, zocht het Proefstation voor de Groenteteelt uit hoe dit komt.
Proef met klimaatnet vs. twee types insectengaas
In een eerste proef onderzocht het PSKW de effecten van drie types afdekmaterialen op de teelt, kwaliteit en oogstdatum van bloemkool. De bloemkool (Clarina) werd geplant op 2 mei 2023 en meteen na planten afgedekt. Op 19 juni werden de netten verwijderd om in juli de bloemkolen te oogsten.
- De onbehandelde controle was afgedekt met een wildnet en toonde duidelijk de meeste schade door koolvlieg.
- Het net met de fijnste maaswijdte, insectengaas 'Ornata addu 80100 ', gaf de minste schade.
- Het Howicover klimaatnet en vooral het stretchnet konden de schade in mindere mate reduceren.
Door de late eileg van koolvlieg waren in deze teelt geen planten weggevallen door koolvlieg aantasting.
Telen onder afdekking gaf betere oogstkwaliteit
Ondanks de reductie van de schade door de koolvlieg, hadden de afdekkingen finaal weinig effect op de productie. We zagen wel een effect op het oogstverloop en de kwaliteit van de geoogste bloemkolen (zie onderstaande tabel).
- De planten onder de drie geteste netten vormden meer bladmassa als gevolg van het microklimaat onder de netten die een meer vegetatieve groei bevordert. Dit leidde tot een latere oogst en hogere marktkwaliteit van de kolen.
- Vooral bij het klimaatnet Howicover is dit effect het sterkst en zien we zowel in de kwaliteitssortering als in het oogsttijdstip een significant verschil met de controle onder wildnet.
- Bij het witte stretchnet en het insectengaas Ornata addu 80100 zien we ook een verbetering van de kwaliteit, maar weinig effect op de oogstdatum.
Lichtreductie kan de kwaliteit verminderen
De bovenstaande resultaten in 2023 staan haaks op de resultaten die in 2021 behaald werden in een gelijkaardige proef. In die proef was de bladmassa en -kleur bij Howicover lager dan bij de controle, de kwaliteit van de kolen bijgevolg slechter en viel de oogst bij Howicover gemiddeld een week vroeger dan bij de controle.
De verklaring hiervoor moeten we zoeken bij het licht als extra omgevingsfactor die invloed heeft op de gewasgroei en meer of mindere mate beperkt wordt door de afdekking met de netten. De hoeveelheid licht heeft met name ook een invloed op de balans tussen generatieve en vegetatieve groei. Een meer generatieve groei komt voor bij:
- minder licht
- een lagere rood-verrood verhouding
- lagere temperatuur
- meer droogte
In dat geval zal de koolaanleg vervroegen.
Plantdatum en omstandigheden doorslaggevend voor het effect
Het afdekken van de teelt met een klimaatnet zal dus enerzijds de koolaanleg vervroegen door het verlagen van de lichthoeveelheid en de rood-verrood verhouding en anderzijds de oogst verlaten door een microklimaat met hogere temperatuur en vochtigheid te creëren. Vertaald naar effect op kwaliteit en invloed van omgevingsklimaat, betekent dit dat:
- een afdekking met klimaatnet in lichtrijke, droge omstandigheden een betere oogstkwaliteit zal geven.
- In eerder donkere, vochtige omstandigheden, typisch bij een planting vóór mei, zal een klimaatnet de oogst vervroegen met een mindere kwaliteit als gevolg.
In de proef in 2023 was het vergeleken met 2021 beduidend warmer (gemiddeld 17,9°C t.o.v. 14°C), lichtrijker (gemiddeld 200 W/m² t.o.v. 180 W/m²) en droger (110 mm in de eerste 10 weken t.o.v. 170 mm).
Pneumatische onkruidwieder als potentiële bestrijdingstechniek
Naast het afdekken van de teelt zien de onderzoekers nog potentieel in een andere fysische beheersingstechniek, namelijk het fysisch wegblazen of beschadigen van koolvliegeitjes uit de gewasrij.
De inzet van een pneumatische onkruidwieder kan hiervoor een geschikte machine zijn en is al gekend in Nederland, maar vraagt verder onderzoek en verfijning met het oog op praktijktoepassing tegen koolvlieg.
Werking
Een pneumatische onkruidwieder verwijdert onkruiden in de rij tijdens het schoffelen door middel van perslucht. Op de schoffelmessen zijn daarvoor buisjes gemonteerd, die langs weerszijden richting de plantrij gericht staan. Een compressor blaast lucht door de buisjes en in het midden van de plantrij veroorzaken de twee luchtstromen een opwaartse werveling. Naast kiemende onkruiden zouden deze ook eitjes van koolvlieg kunnen wegblazen.
Eerste veldtest toont beloftevolle werking
In een eerste veldtest in bloemkool door het PSKW in 2023 haalden we met vijf behandelingen (wiedbeurten) eenzelfde reductie van koolvlieg larven aan de planten als met een spinosad plantbakbehandeling. De druk van de koolvlieg was weliswaar laag en leidde ook in de onbehandelde controle niet tot plantuitval. De techniek is dus beloftevol maar moet zich nog bewijzen onder een hogere koolvliegdruk.
Daarnaast moeten we ook de praktische werkbaarheid onder verschillende omstandigheden verder evalueren. De werking is onder meer afhankelijk van de toestand van de bodem. Losse, droge grond is het meest ideaal. De range van bodemomstandigheden waarbinnen we nog steeds effect kunnen behalen, zal bepalen of de kansen biedt voor toepassing in de praktijk. Inagro neemt de machine dit seizoen mee in proef.
Meer info
Deze resultaten zijn ontstaan uit het VLAIO-LA-traject "Duurzame beheersing van koolvlieg" (2021 - 2024).
