Duurzame wormcontrole bij jongvee: doorbreek de routine met Wormtool
Ontworming van grazend jongvee is op veel rundveebedrijven routine geworden: “Wij doen al jarenlang hetzelfde”, was de rode draad doorheen de interviews met melkveehouders uitgevoerd in kader van het VLAIO-LA project Wormtool. Of het nu louter een gewoonte is, of een doordachte strategie, jarenlang hetzelfde doen heeft zowel voor- als nadelen.
Infecties met maagdarmwormen hebben een grote impact op de productiviteit van grazende runderen. Vooral jongvee is gevoelig, omdat deze dieren nog geen immuniteit tegen deze wormen opgebouwd hebben.
We brachten de huidige manieren van wormcontrole bij grazend jongvee in kaart door interviews af te nemen bij Vlaamse melkveehouders. Hieruit bleek dat de meeste veehouders al jarenlang dezelfde ontwormingsstrategie toepassen, vaak zonder diagnostiek of inzicht in de wormbesmetting. De keuze van een gepaste en duurzame ontwormingsstrategie is echter niet zo eenvoudig.
Blind vasthouden aan een vaste ontwormingsstrategie?
Het hebben van een routine of vaste strategie heeft voordelen. Het zorgt ervoor dat het een soort ‘automatisme’ wordt om bepaalde ontwormingsmiddelen op bepaalde tijdstippen te gaan gebruiken. Preventieve maatregelen worden zo niet vergeten, je moet niet steeds opnieuw nadenken over nieuwe keuzes, en je bouwt ervaring en kunde op in deze handelingen. Het maakt de uitkomst ook enigszins voorspelbaar, en dat zorgt voor gemoedsrust.
Een belangrijk nadeel is dat deze routine niet steeds aangepast blijkt te zijn aan de dynamische wormbesmetting van de weides. Dat kwam in 2024 sterk tot uiting: het natte (voor)jaar verstoorde het weideseizoen op vele bedrijven (variërende weidebezetting en lengte van het graasseizoen, het al dan niet maaien van de weide), maar de ontwormingsstrategie werd hierop niet afgestemd!
Het is dus zeer belangrijk om de ontworminsstrategie regelmatig te evalueren. Zo kan dit, indien nodig, tijdig bijgestuurd worden.
Prof. Edwin Claerebout (UGent)
In management termen wordt dit ook wel eens de ‘Plan – Do - Check – Act - procedure’ genoemd.
-
Plan
Het vaste “Plan”, de vaste ontwormingsstrategie, is er meestal al.
-
Do
Het doen (“Do”) gebeurt ook door het uitvoeren van de strategie.
-
Check
Pas een “Check” in door je ontwormingsstrategie via Wormtool, of met je dierenarts door te nemen.
De Wormtool is een beslissingsondersteunende tool die rundveehouders en dierenartsen helpt om pro-actief de gepaste ontwormingsstrategie voor jongvee voor het komende weideseizoen te gaan bepalen door een inschatting te maken van het aantal parasitaire wormen op de weide.
Het gebruik van ontwormingsmiddelen kan dan aangepast worden aan het besmettingsrisico.Men kan ook tijdens het weideseizoen of bij opstallen productieparameters (groei bij jongvee, melkgift bij lacterende dieren) opvolgen en mest-, bloed- en/of melkstalen laten onderzoeken voor wormdiagnostiek. Onder andere DGZ en Wormwize® (Kreavet) kunnen veehouders en hun dierenarts hierbij verder ondersteunen.
-
Act
“Act” door de strategie bij te sturen voor het komende weideseizoen. Door de wormcontrole zo verder te optimaliseren en regelmatig te valideren bij opstallen, kan je komen tot een duurzame wormcontrole.
In de praktijk worden veel verschillende ontwormingsstrategieën toegepast. Dit gaat van niet tot zeer frequent ontwormen, van preventieve toepassing (bij het begin van het weideseizoen) tot enkel het toepassen van opstalbehandelingen, van het gebruik van langwerkende ontwormingsmiddelen tot het gebruik van producten zonder persisterende werking.
Wanneer er blind wordt vastgehouden aan een vaste ontwormingsstrategie, en deze niet (steeds) de gepaste is, wordt er dus over- of onderbehandeld. Dit kan onder andere leiden tot volgende nadelige effecten:
- onnodige behandelingskosten (bij lage worm-besmettingsgraad),
- productieverliezen: groei, melkgift (bij hoge worm-besmettingsgraad en laattijdige ontworming),
- ontwikkeling van resistente wormen.
Resistente wormen?
Resistentie ontstaat door foute toepassing van ontwormingsmiddelen of wanneer steeds en te frequent hetzelfde middel wordt gebruikt. Resistente maagdarmwormen bij rundvee bestaan al, maar doordat hun aanwezigheid nog relatief beperkt is, veroorzaken ze volgens veehouders en dierenartsen nog niet zoveel zichtbare problemen. Toch dreigt er een groot gevaar wanneer hun aanwezigheid toeneemt.
De ontwikkeling van nieuwe ontwormingsproducten verloopt zeer traag. Hierdoor bestaat de kans dat behandeling met de huidige ontwormingsmiddelen niet langer effectief zal zijn bij teveel resistent wormen. Dan zullen we onze dieren dus niet meer effectief kunnen behandelen en volgen er productieverliezen en zelfs sterfte.
Zorgzaam omspringen met de huidige ontwormingsmiddelen en de juiste ontwormingsstrategie toepassen is dus raadzaam. Met Wormtool zet je in op een gepaste, duurzame wormcontrole, waarbij de gezondheid van je jongvee gewaarborgd wordt, én resistentieproblemen in de toekomst voorkomen worden.
Wormtool: Duurzame wormcontrole
De doelstelling van het Vlaio-LA project Wormtool, een samenwerking tussen de Universiteit Gent, ILVO & Inagro, is om met rundveehouders, dierenartsen, en onderzoekers te zoeken naar een praktische, werkbare oplossing om wormcontrole duurzamer te maken. Hiervoor wordt een gebruiksvriendelijke beslissingsondersteunende tool ontwikkeld die aan de hand van enkele vragen over de huidige graas- en ontwormingsstrategie een aangepast ontwormingsadvies voor jongvee voor het komende weideseizoen opstelt.
