Biofilm: Gevaarlijk onzichtbaar!

We kunnen het niet genoeg herhalen: voldoende drinkwater van een goede kwaliteit is belangrijk binnen de veehouderij. Ondanks alle inspanningen die gedaan worden, is het niet altijd eenvoudig om de dieren van goed drinkwater te voorzien. Eén van de oorzaken die op veel bedrijven verantwoordelijk is voor een afwijkende waterkwaliteit is de aanwezigheid van biofilm in de drinkwaterleidingen. Maar wat is dat nu, die biofilm? Is het een probleem op mijn bedrijf? Belangrijker nog: wat kan ik doen om het probleem te verhelpen? Binnen het LEADER-project Westhoek “Biofilm: Gevaarlijk onzichtbaar!” gaan we voor jou op zoek naar antwoorden en oplossingen.

Biofilm, wat is dat?

Binnen onze provincie wordt door heel wat veehouders gebruik gemaakt van alternatieve waterbronnen. Omwille van beperkingen op het gebruik van diep grondwater worden alternatieven zoals:

hemelwater,
ondiep grondwater,
oppervlaktewater of
water uit een open put gebruikt als drinkwater.

Omdat de kwaliteit van deze alternatieve waterbronnen niet altijd volstaat, is een investering in een waterbehandelingsinstallatie vaak onvermijdelijk. Maar ondanks deze waterbehandelingsinstallaties stellen we vaak vast dat het water ter hoogte van de dieren van een minder goede kwaliteit is dan aan de bron of vlak na de waterbehandeling. Dit is meestal te verklaren door de aanwezigheid van vervuiling in de drinkwaterleidingen tussen de waterbron en de drinkplaats van de dieren. Afhankelijk van de gebruikte waterbron kan een dergelijke vervuiling zich heel snel ontwikkelen of bouwt de vuile laag aan de binnenkant van de leiding zich traag maar hardnekkig op.

Deze laag of biofilm genoemd, zorgt ervoor dat de kwaliteit ter hoogte van de drinkplaatsen toch ondermaats blijft, ondanks alle inspanningen. Bijkomend zal een aanwezige biofilm ervoor zorgen dat de waterbehandeling zijn doel deels of soms zelfs volledig mist en de vaak dure investering toch niet het gewenste resultaat oplevert.

Is het een probleem op mijn bedrijf?

Biofilm wordt vaak over het hoofd gezien, omdat het aan de binnenkant van de drinkwaterleidingen verborgen zit. Bij controle van de waterkwaliteit wordt meestal een waterstaal genomen aan de bron of vlak na de waterbehandelingsinstallaties en niet ter hoogte van de dieren waardoor het probleem niet altijd zichtbaar is.

Hoe kan je het dan wel zien?

De meest duidelijke manier is om in de leidingen zelf te gaan kijken. Als je een herstelling moet uitvoeren aan de waterleidingen ergens in de stal, is het zeker altijd de moeite om eens te kijken wat er allemaal aan de binnenkant van de leidingen zit. Soms zie je onmiddellijk dat de leidingen vernauwd zijn door vuil aan de binnenkant van de leidingen. Wrijf eens met je vinger of een stuk keukenpapier over de binnenkant van de leidingen en je zal ook dan merken dat er vaak heel wat smurrie aanwezig is.

Moet je nu echt je leidingen losmaken om biofilm te kunnen detecteren?

Je kan het ook opsporen via waterstaalname:

Neem één waterstaal aan de bron of vlak na de waterbehandelingsinstallatie als je deze hebt en
Neem een tweede waterstaal ter hoogte van de dieren.

Als je op beide waterstalen een bacteriologische analyse laat uitvoeren en de resultaten met elkaar vergelijkt, kan je vaak al vaststellen of er biofilm aanwezig is.

Zie je een duidelijke toename van verschillende bacteriologische parameters als je de resultaten van de bron vergelijkt met deze ter hoogte van de dieren? Dan is dat een indicatie dat er biofilm aanwezig is in de drinkwaterleidingen.

Wat kan ik doen om het probleem te verhelpen?

Afhankelijk van hoe hardnekkig de biofilm is, kan de oplossing verschillen. Als er maar beperkte problemen zijn, kan het volstaan om op regelmatige tijdstippen de waterleidingen te spoelen, eventueel met een gepast behandelingsproduct voor het reinigen van drinkwaterleidingen.

Is het probleem hardnekkiger?

Dan is het misschien toch nodig een waterbehandeling op te starten of de bestaande behandeling bij te sturen waarbij constant ontsmetting toegevoegd wordt aan het water. Zo voorkom je de vorming van biofilm in de leidingen en behandel je het water.

Opstarten van een waterbehandeling

Om problemen te voorkomen bij het opstarten van een waterbehandeling, is het belangrijk dat de leidingen eerst gespoeld worden om zoveel mogelijk biofilm te verwijderen. Zo kan je een vlotte waterbehandeling garanderen, waarbij de biofilm niet in het drinkwater van je dieren terechtkomt.