Alternatieve waterbronnen: wat, waar en hoe?
Voldoende water kunnen voorzien op je bedrijf is niet altijd vanzelfsprekend. In eerste instantie kan je proberen je persoonlijke watervoorraad uit te breiden en te werken aan een gezonde bodem. Toch kan het zijn dat dit niet voldoende is. Om extra water beschikbaar te hebben, kan je ook op zoek gaan naar alternatieve waterbronnen. Door samen te werken kunnen de investeringskosten worden verdeeld en werk je samen met andere landbouwers richting een duurzame waterbron.
Verschillende alternatieve waterbronnen
Er zijn verschillende alternatieve waterbronnen die gebruikt kunnen worden binnen de land- en tuinbouw. Afhankelijk van de bron zijn er echter verschillende aandachtspunten die meegenomen moeten worden zoals de kwaliteit van het water, het wettelijk kader... Ieder project heeft zijn specifieke uitdagingen, waardoor telkens maatwerk nodig is. De alternatieve waterbronnen waar we op inzetten zijn:
- Gezuiverd afvalwater van huishoudens of bedrijven
- Regenwater van grote verharde oppervlaktes
- Bemalingswater van locaties waar permanent grondwater wordt weggepompt
- Winterwater uit de waterlopen
Een belangrijk aspect van het gebruik van deze waterbronnen is samenwerken over de bedrijfsgrenzen en zelfs over de sectorgrenzen heen! Dit is een uitdaging, maar bij realisatie kan het een mooie meerwaarde betekenen voor jou en de betrokken partners.
Vier aandachtpunten
Wanneer we bedrijfsoverstijgende projecten begeleiden en alternatieve waterbronnen willen aanbieden aan landbouwers, zijn er 4 belangrijke vragen die we eerst bekijken om te zien of een project nuttig en haalbaar is.
1. De waterkwaliteit
Het is belangrijk om zicht te hebben op de kwaliteit van het water. Welke bron is het en zijn er mogelijk kwaliteitsproblemen voor bepaalde landbouwkundige toepassingen?
- Zo kan bedrijfsafvalwater een verhoogde zoutconcentratie bevatten, wat impact kan hebben op de bodemkwaliteit, de opkomst van het gewas en bladverbranding.
- In gezuiverd huishoudelijk afvalwater kan de aanwezige bacteriologie een uitdaging zijn.
- Maar ook micropolluenten en zware metalen kunnen verhoogd zijn en problemen geven bij bepaalde waterbronnen, ook bij oppervlaktewater of grondwater.
- Bij regenwater is het belangrijk te weten van welke oppervlaktes dit water afstroomt. Zo kan afstromend regenwater koolwaterstoffen bevatten en dit wil je niet op je gewas brengen natuurlijk.
2. Met wie en hoe werken we samen?
Het is belangrijk om zicht te hebben op wie het water kan aanbieden en wie het water zal gebruiken. Zo kan je concreet nadenken over:
- Hoeveel water gebruikt kan worden?
- Wie hoeveel water zal afnemen?
- Op welke manier het water zal verdeeld worden?
- Hoe de investeringen worden opgedeeld?
In veel gevallen moet ook een gemeenschappelijke opslag van het water gerealiseerd worden. Ook hierover moet met alle partijen worden nagedacht.
Het is belangrijk deze afspraken goed af te sluiten en vast te leggen, zo kunnen laten geen problemen of onduidelijkheden de goede samenwerking verstoren.
3. Vergunningen
Voor het gebruik van bepaalde waterbronnen heb je een specifieke toelating nodig. Zo heb je nu voor het gebruik van gezuiverd afvalwater een watertoelating nodig. Maar ook voor het gebruik van grondwater heb je een vergunning nodig en captaties uit oppervlaktewater moeten gemeld worden, waarbij je voor permanente captatiepunten een machtiging kan krijgen. Daarnaast zijn er vergunningen of machtigingen nodig voor het creëren van de wateropslag en het eventuele verdeelnetwerk. Het is dus belangrijk om een vergunningstechnisch haalbaar project uit te werken.
4. Betaalbaar en rendabel
Tot slot moet je ook het financiële kader van het project goed bekijken. Dergelijke samenwerkingsprojecten hebben natuurlijk een grote investeringskost, maar ook een zekere operationele en onderhoudskost. De kosten kunnen natuurlijk wel verdeeld worden over de verschillende partners of het project kan gefinancierd worden door het innen van een zekere waterprijs.
Toch blijft het vaak een uitdaging om dergelijke projecten uit te werken binnen rendabele grenzen. Er zijn echter vaak projectoproepen om dergelijke samenwerkingen en duurzaam watergebruik te ondersteunen. Hierop inspelen is zeker belangrijk en kan een grote meerwaarde betekenen in het uitwerken en realiseren van deze waardevolle projecten.
Laat je inspireren!
Er lopen al verschillende initiatieven rond het gebruiken van alternatieve waterbronnen door en voor enkele landbouwers. Hieronder vind je enkele voorbeelden waarbij we vanuit Inagro ook voor verdere begeleiding en ondersteuning zorgen.
EURILa
EURILa staat voor 'Efficiënte Uitwisseling van Regenwater tussen Industrie en Landbouw'. Dit project situeert zich nabij het industrieterrein van Boezinge (Ieper). Hierbij zal het hemelwater van twee bedrijven opgevangen worden in enkele hemelwaterputten en verpompt worden richting nieuwe foliebassins bij de landbouwer via een nieuwe ondergrondse leiding.
- Op deze manier zal extra water beschikbaar zijn als drinkwater voor de dieren, alsook als irrigatiewater in de omgeving.
- In totaal gaat dit over een opslag van ongeveer 8.000 m³.
De meerwaarde van de samenwerking zit in het feit dat de industriële partners relatief veel verhard oppervlakte hebben. Het regenwater dat hierop valt, stroomt weg richting het waterlopenstelsel want zelf hebben ze niet veel water nodig. Nabij zitten landbouwers die dit proper water in de droge zomerperiodes nuttig kunnen gebruiken.
Groevewater voor landbouw en industrie
Binnen dit project zal het groevewater van de kleiontginningssite in Kortemark opgespaard worden en gebruikt worden door een groenteverwerkend bedrijf en vijf landbouwers in de omgeving.
Groevewater is een mix van grondwater en hemelwater dat uit de kleigroeve wordt gepompt om de klei in droge omstandigheden te kunnen ontginnen. Dit water loopt nu tijdens de wintermaanden af via het waterlopenstelsel. Dit water kan door de verschillende partijen nuttig gebruikt worden in de zomerperiode. Daarom zal een grote voorraad van 80.000 m³ worden aangelegd om dit water te kunnen opsparen.
- Een deel zal opgezuiverd worden voor de groenteverwerkende industrie.
- De rest zal via een leidingnetwerk op lage druk verdeeld worden onder de deelnemende landbouwers.
Op deze manier kunnen de landbouwers hun private watervoorraden tijdens het irrigatieseizoen heraanvullen.
BETONwater voor irrigatie
Met het project BETONwater voor irrigatie willen we het regenwater van de grote verharde oppervlaktes in de regio Torhout-Zedelgem opsparen en ter beschikking stellen van omliggende, geïnteresseerde land- en tuinbouwers. In de regio zijn immers minder grote waterbronnen aanwezig. Binnen het project leggen we de nadruk op vier sites vanwaar jaarlijks veel hemelwater wegstroomt.
De doelstelling is om dit hemelwater op te sparen. Om zicht te krijgen op hoeveel water, waar en aan wie kon worden verdeeld werd voor elke site een haalbaarheidsstudie uitgewerkt. Nu kan met de landbouwers verder afgestemd worden van welke investeringen het meest interessant zijn, om zo extra water beschikbaar te stellen in de omgeving.
