Mestgassen
In de landbouwsector gebeuren heel wat ongevallen, soms met zware gevolgen. De oorzaak van die ongevallen heeft lang niet altijd met het gebruik van zware machines te maken. Mestgassen, kuilgassen of luchtwassers zijn de 'stille' gevaren op een landbouwbedrijf.
Om jezelf te beschermen tegen die 'stille' gevaren, kan je verschillende voorzorgsmaatregelen nemen. We zoomen hier in op 'mestgassen'.
Mestgassen houden een reëel gevaar in!
Mestgassen komen voor bij elke locatie waar biologisch materiaal anaeroob (=zonder zuurstof) kan rotten. Denk maar aan de mestkelder, waterput, mestverwerkings - en biogasinstallatie. Ze zijn ontvlambaar, explosief en kunnen leiden tot vergiftiging en verstikking. Vooral bij het mixen van mest, verpompen van mest, openen van gesloten mestopslagen en het toevoegen van andere stoffen aan mest moet je als landbouwer goed opletten!
HET GEVAAR MAG NIET ONDERSCHAT WORDEN!
Een deel van de stalbranden, soms met grote aantallen verbrande dieren, is het gevolg van ontsteking van mestgassen. Een schuimende mestput kan gevaarlijk zijn, omdat het vol mestgassen zit die plotseling kunnen vrijkomen. Dat schuim ontstaat onder andere doordat vers voer in de mest terechtkomt.
Mestgassen zijn samengesteld uit verschillende gassen die elk typische eigenschappen hebben waardoor ze potentieel gevaarlijk zijn. Dit wordt hieronder beknopt beschreven.
Mestgassen zijn samengesteld uit...
-
Waterstofsulfide
In lage concentratie, neem je de geur van rotte eieren waar. In tegenstelling tot wanneer het gas in hoge concentratie aanwezig is, dan ruik je niks meer door de verlamming van de neuszenuw. Bij één ademteug ben je bewusteloos.
Het gas is zwaarder dan lucht, het blijft dus boven de mest hangen. Hoe lager je afdaalt in de mestkelder, hoe hoger de concentratie!
-
Waterstofcyanide of blauwzuurgas
Dit gas is in lage concentratie dodelijk en komt nooit los van waterstofsulfide voor. Meestal is waterstofsulfide de doodsoorzaak en niet waterstofcyanide op zich.
-
Koolstofdioxide
Koolstofdioxide is gevaarlijk in hoge concentraties omdat het zuurstof verdringt in bloed. Dit heeft verstoringen in bloedsomloop en bewusteloosheid tot gevolg. Het gas is zwaarder dan lucht en blijft dus hangen boven de grond.
-
Ammoniak
Ammoniak is bij kamertemperatuur een giftig gas met een sterk prikkelende geur. Dit gas heeft een lager risico op blijvende letsels, maar heeft wel vaak tijdelijke irritatie van ogen en luchtwegen. Het is lichter dan lucht waardoor je het kan afvoeren via het sneller laten draaien van de ventilator, het openen van poorten en ramen.
-
Methaan
Dit gas komt het meest voor in mest en is lichter dan lucht waardoor vervluchting mogelijk is. Het is een zeer explosief gas waardoor je zeker niet mag mixen tijden het lassen.
Neem voorzorgsmaatregelen
Deze tips kunnen je helpen om veilig te werken:
- Probeer werkzaamheden in de stal te vermijden. Bij de kleinste vonk kunnen de mestgassen en het schuim vuur vatten.
- Betreed nooit de mestopslag of vergistingsinstallatie, tenzij je volledige adembescherming hebt, of wanneer de ruimte eerst gereinigd en geventileerd is. Zorg er altijd voor dat er iemand aanwezig is om de wacht te houden met een telefoon bij de hand.
- Mix de mest nooit alleen, en doe het enkel als het behoorlijk waait. Lukt dat niet, ga dan samen met de dieren (melkvee) naar buiten. Als de dieren niet naar buiten kunnen, plaats ze boven de voergang. Geef ze vers eten vlak voor je begint te mixen, zorg voor voldoende ventilatie, hou rekening met de windrichting en zet dode hoeken af. Als er vaker wordt gemixt, zal er ook minder gas per keer vrijkomen.
Beschermingsmateriaal voor landbouwers
De Provincie West-Vlaanderen wil niet enkel wijzen op het gevaar van mestgassen, maar wil ook oplossingen bieden. Daarom rolt ze, in samenwerking met de vier West-Vlaamse brandweerzones, uitleendepots van beschermmateriaal en meettoestellen uit over de provincie.
Veehouders kunnen gratis een veiligheidspakket ontlenen door te bellen naar de brandweerposten van Diksmuide, Ieper, Kortrijk, Tielt, Gistel en Oostkamp. Dat omvat een meettoestel, een persluchttoestel en een harnas met levenslijn. Het meettoestel, voor toepassing in de stal of in de mestput, meet de aanwezigheid van mestgassen en geeft een waarschuwing bij een te hoge concentratie. Het persluchttoestel laat toe om op een veilige manier in de mestkelder af te dalen, bijvoorbeeld voor een controle of een herstelling. De levenslijn met harnas doet dienst als een soort reddingstouw.
Aan het gratis gebruik van deze veiligheidsapparatuur is slechts één voorwaarde gekoppeld: enkel veehouders die een opleiding van drie uur gevolgd hebben, kunnen de apparatuur uitlenen. Na het volgen van de opleiding ontvangt de veehouder een attest dat hij moet voorleggen bij het ontlenen van materialen. Elk jaar worden er in het voorjaar en najaar praktijkgerichte opleidingen georganiseerd.
Contactgegevens uitleenposten:
| Ieper | Minneplein 1A | 057 36 10 00 |
| Diksmuide | Heernisse 6 | 058 60 39 50 |
| Oostkamp | Siemenslaan 8 | 050 68 19 65 |
| Gistel | Neerhofstraat 16b | 050 68 19 65 |
| Tielt | Felix D'Hoopstraat 124 | 051 80 60 00 |
| Kortrijk | Doorniksesteenweg 214A | 056 22 44 44 |
Demopakket voor lesmomenten
Om studenten te wijzen op de gevaren in de landbouw, zijn een aantal educatieve video's beschikbaar.
Inagro stelt voor scholen ook een demopakket 'beschermmateriaal mestgassen' beschikbaar. Dit kan gratis ontleend worden om te gebruiken tijdens de lessen en infomomenten rond veiligheid en mestgassen.
Bescherm je tegen mestgassen
