Waarop moet ik letten wanneer ik een open put wil aanleggen?
Water is een belangrijke grondstof voor de landbouw, want zonder water, geen leven. Vroeger werd waterbeschikbaarheid in onze provincie als vanzelfsprekend bevonden. Intussen weten we beter. De afgelopen jaren werden we in West-Vlaanderen meermaals geconfronteerd met langdurige droge periodes. Het is dus belangrijk om zelf voldoende water beschikbaar te hebben op je bedrijf, bijvoorbeeld in een open put.
Langdurige droge periodes resulteerden de afgelopen jaren in watertekorten en beperkingen op het gebruik van oppervlaktewater. Met een eigen watervoorziening op je bedrijf ben je minder afhankelijk van variërende weersomstandigheden en ben je weerbaarder tegen de oprukkende droogte en grillen van de klimaatsverandering. Een open waterput is een interessante optie voor het uitbreiden van je private watervoorraad. Waar je best mee rekening houdt om de slaagkansen van de aanvraag van een Omgevingsvergunning te optimaliseren, lijsten we hier alvast voor je op, samen met nog enkele extra tips.
In een open waterput kan kosten-batengewijs relatief veel water worden opgespaard. Op bepaalde locaties kunnen er bovendien nog andere voordelen aan worden gekoppeld, zoals een ecologische inrichting, bufferen van water tegen wateroverlast, … In deze tekst focussen we vooral op de aandachtspunten bij het aanleggen van een eigen waterput en beantwoorden we volgende vragen:
- Welke locatie is geschikt voor het aanleggen van een open waterput en waar hou ik best rekening mee?
- Welke vergunningen heb ik nodig voor het aanleggen van de waterput?
- Waar moet ik mee rekening houden bij het gebruik van het water?
- Welke andere interessante koppelingen zijn mogelijk?
- Wat met waterkwaliteit?
1. Welke locatie is geschikt voor het aanleggen van een open waterput en waar hou ik best rekening mee?
Het is belangrijk dat je jouw open waterput aanlegt op een geschikte locatie. Sta vooraf dus voldoende lang stil bij de locatie. Hou alvast rekening met volgende zaken:
Het is de bedoeling dat er voldoende water beschikbaar is in de waterput. Daarvoor moet de put voldoende gevuld raken doorheen het jaar, maar mag ze ook niet leeglopen in de zomerperiode. Het bodemtype en de bodemtextuur spelen hierbij een grote rol. Nattere gronden zijn interessanter om voldoende water te kunnen opsparen gedurende de winterperiode. Kleigronden of kleiige ondergronden zullen ervoor zorgen dat het water minder snel wegloopt, maar ook dat de put minder snel bijgevuld wordt met grondwater. Zandigere gronden zullen sneller aangevuld worden met grondwater, maar het water zal ook sneller wegzijgen bij een dalende grondwaterstand. Weet dus goed hoe de ondergrond in elkaar zit, zodat je geen droge put aanlegt.
Een praktische tip: graaf in de droge periode al eens een putje op de locatie die je voor ogen hebt, om te kijken hoe diep de grondwatertafel zich op dat moment bevindt. Dit is indicatief voor hoe hoog je open waterput zal gevuld zijn met grondwater voor deze tijd van het jaar. Ook online kaartmateriaal kan meer inzicht geven in de geschiktheid van een locatie (grondwaterstanden, bodemkarakteristieken, ondergrond,...). Deze informatie is beschikbaar op Databank Ondergrond Vlaanderen. Wil je hier meer informatie over? Aarzel niet om ons te contacteren.
Tot slot kunnen ook andere waterbronnen gebruikt worden voor het aanvullen van de private waterput. Zo kan hemelwater, drainagewater of oppervlaktewater worden gebruikt om de open put vol te krijgen. Je stuurt overtollig winterwater uit een nabijgelegen waterloop naar je put of leidt bijvoorbeeld regenwater van aanwezige verharding af naar je put om hem efficiënt aan te vullen tijdens zomeronweders.
De perfecte locatie gevonden? Ga er dan voor!
2. Welke vergunningen zijn nodig voor het aanleggen van de waterput?
Vooraleer de graafwerken voor je open waterput kunnen starten, heb je een vergunning nodig. Belangrijk is dus om een volledige Omgevingsvergunning (bouwluik) in te dienen. Dat kan via o.a. een architect of studiebureau. Hou zeker rekening met volgende zaken:
- Het aanleggen van een waterput is op de meeste locaties toegestaan, de uitdaging zit hem voornamelijk in het wegwerken/afzetten van de uitgegraven grond.
- Meest efficiënt is om de grond af te zetten op nabije percelen.
- Ophogingen zijn echter niet overal zijn toegestaan.
Ophogingen
- Ophogingen in overstromingsgevoelig gebied zullen nooit worden vergund.
Locaties die dus als overstromingsgevoelig gekarteerd staan, kunnen geen dienst doen om uitgegraven grond op af te zetten. Wil je weten welke locaties als overstromingsgevoelig gekarteerd staan? Neem gerust contact met ons op. - De ophoging mag niet zorgen voor vernatting van aanpalende percelen.
- De afwatering van aanpalende percelen moet ongewijzigd blijven.
Juiste ontwerp
De kans op een positieve beoordeling van de ophoging stijgt wanneer je ook een landbouwkundige meerwaarde voor het ophogen van het perceel kan aantonen. Dit is het geval wanneer je bijvoorbeeld een lokale, nattere laagte in het perceel wegwerkt. Zo heeft de ophoging ook een duidelijk positieve landbouwkundige impact.
Hou er wel rekening mee dat het belangrijk is om de grootte van de put af te stemmen op je eigen behoefte. Maak dus zelf een goede inschatting van hoeveel water je nodig hebt en stem de grootte van de put daarop af. Zo kan je het nodige volume ook duidelijk verantwoorden in de vergunningsaanvraag.
Het studiebureau of de architect die jouw Omgevingsvergunning opmaakt, moet alvast een correct ontwerp opmaken. Hiervoor moeten ook volgende zaken gebeuren:
- Opmeting van de locatie waar de waterput komt (met hoogtepeilen)
- Ontwerp van de waterput (met ontwerp hoogtepeilen)
- Opmeting van de locatie/percelen waar de grond op wordt afgezet (met hoogtepeilen)
- Ontwerp van opgehoogd perceel (met ontwerp hoogtepeilen)
TIP: Het is belangrijk om de aanleg van de waterput en het ophogingsdossier (grondverzet) in één omgevingsvergunning in te dienen. Zo is het voor de vergunningverlener eenvoudiger om te zien waar de grond vandaan komt en kan de ophoging vlotter worden goedgekeurd.
3. Waarmee moet ik rekening houden bij het gebruik van het water?
Bij een open waterput wordt geen waterdichte laag (bv. folie of klei) in de waterput aangebracht. Het water in de open put staat dus in contact met het grondwater. Daarom wordt het water uit een open put ook aanzien als grondwater. Er is dan ook een vergunning nodig om het water uit een open put te mogen oppompen en te mogen gebruiken. Deze vergunning moet je ook aanvragen via het omgevingsloket (deelluik milieu). Alle andere voorwaarden voor het gebruik van grondwater gelden evenzeer:
- Plaatsen van een geijkte en verzegelde debietmeter
- Aangifte van het verbruik
- Betalen van grondwaterheffing
TIP: Het is belangrijk om zowel de bouwaanvraag als de aanvraag voor het gebruik van het water (de grondwaterwinning) samen in te dienen (zie hierboven). Dit zorg ervoor dat je meteen zeker bent dat je het water ook kan gebruiken.
Merk op dat wanneer je hemelwater afleidt richting de open waterput, het toegelaten is om bij de aangifte van het waterverbruik de hoeveelheid hemelwater die in de open put komt af te trekken van de geregistreerde hoeveelheid opgepompt water. De hoeveelheid regenwater vul je in onder de rubriek ‘hemelwater’, de rest in de rubriek ‘grondwater’. Je mag 800 L/m² aangesloten verharding in vermindering brengen:
m³ hemelwater dat verminderd wordt van het volume onttrokken grondwater =
(m² aangesloten verharding x 800 L/m²)/(1000 L/m³)
Bv. Wanneer je een loods van 2.500 m² aansluit op de waterput, kan het volume grondwater waarop heffing moet worden betaald met 2.000 m³ water worden verminderd. Deze berekening voeg je ieder jaar opnieuw toe als bijlage bij de aangifte.
4. Welke andere interessante koppelingen zijn mogelijk?
Je kan aan een open waterput ook nog andere (maatschappelijke) voordelen koppelen. Je kan een extra ecologische meerwaarde creëren door:
- Het natuurtechnisch aanleggen via het werken met een minder steile oever.
- Strategische beplanting van een gevarieerd aanbod aan inheemse oever- en waterplanten.
- Extra beplanting van struiken of bomen, maar ook niet teveel.
- Het voorzien van een bufferende grasrand.
Daarnaast kan een open waterput helpen om extra water te bufferen tegen wateroverlast. Je kan zoals gezegd hemelwater opsparen in de waterput. Dit ontlast de waterlopen of het rioleringsstelsel. Je kan ook water uit de waterloop naar de waterput sturen. De waterput doet op deze manier dienst als waterbuffer en beschermt de omgeving tegen wateroverlast. Hiervoor kan in goede afstemming met de waterloopbeheerders gekeken worden voor een vaste verbinding tussen waterloop en waterput.
Waterlopen van tweede categorie worden beheerd door de provincie. In West-Vlaanderen legde de provinciale dienst integraal waterbeleid volgende voorwaarden op voor het realiseren van een vaste buisverbinding tussen een waterloop van tweede categorie en een waterput:
- De buisverbinding tussen waterloop en waterput kan, in afspraak met de provinciale dienst waterlopen. Vooroverleg hierrond is aangewezen.
- De buisverbinding moet zich minstens 30 cm boven de beekbodem bevinden.
- De afstand tussen de waterloop en de waterput moet minstens 8 m zijn.
5. Wat met waterkwaliteit?
De waterkwaliteit van open putten is meestal voldoende voor irrigatie van openlucht teelten. Afhankelijk van locatie tot locatie kunnen bepaalde parameters door natuurlijke variabiliteit hoger liggen. Zo kan bv. een verhoogd ijzergehalte hinderlijk zijn doordat er verstoppingen kunnen optreden. Ook bacteriologische druk en zoutconcentraties van het water kunnen een belangrijk aandachtspunt vormen. Voor bepaalde specifieke teelten, met specifieke waterkwaliteitseisen, kan het zijn dat de waterkwaliteit van een open waterput niet voldoet, of er enige behandeling van het water nodig is.
Een open waterput kan ook gebruikt worden als drinkwatervoorraad voor vee. Als drinkwaterbron is het zeer cruciaal dat de waterkwaliteit voldoet aan de vereisten. Hou hiervoor zeker ook rekening met welk water je in de put opslaat, bv. aanvullen met drainagewater, oppervlaktewater …, want sommige waterbronnen hebben een sterk variërende kwaliteit. Het laten analyseren van het water is in dit geval een goed idee. Op basis daarvan kunnen mogelijke behandelingsstappen aangewezen zijn. Meer informatie over waterkwaliteit, normen voor drinkwatergebruik en mogelijke behandelingsmethodes vind je op de watertool van Inagro. Bij vragen rond waterkwaliteit, kan je zeker ook rechtstreeks bij ons terecht.
Lijkt een open put de ideale oplossing op jouw bedrijf?
Voor informatie rond de VLIF-NPI's en het provinciaal waterputtenreglement? Kijk dan alvast ook eens hieronder!
Extra informatie
-
VLIF-NPI
Webpagina rond de niet-productieve investeringssteun van het agentschap Landbouw en Zeevisserij. Dit gaat over mogelijke financiering van bepaalde zaken, waartoe ook een ecologisch ingerichte wateropslag is opgenomen in de lijst. Dit biedt mogelijk kansen bij de aanleg van een waterput op jouw bedrijf!
