De kievit
De kievit aan jou voorgesteld
Als landbouwer ken je hem wellicht, die zwart-witte vogel die met zijn typische roep op je akkers of graslanden vertoeft. Waar de kievit vroeger voornamelijk te zien was op natte korte graslanden, is akkerland steeds vaker de plek waarop volop gebaltst en gebroed wordt. Zijn baltsvlucht is hierbij zeer kenmerkend.
Vlaamse landbouwers maken het verschil
In het vroege voorjaar wanneer heel wat weidevogels, waaronder de kievit, terugkeren uit hun overwinteringsgebieden starten de werken op de akkers. Heel wat veldwerkzaamheden vallen samen met de leg- en broedperiode van de kievit. Hierdoor is deze soort, die zijn nest op de grond maakt, extra kwetsbaar en gaan heel wat jongen jaarlijks ongewild verloren. Net daarom zijn de landbouwers dé sleutel tot een succesvol herstel van onze kieviten. Met wat extra aandacht en enkele eenvoudige maatregelen kun je als teler al een groot verschil maken.
Een kuiltje in de grond
Het nest van de kievit is vaak niet meer dan een ondiep kuiltje met wat strootjes. Eens er vier goed beschutte eitjes in het nest liggen, weet je dat het nest volledig is en de broed kan starten. Door de schutkleur van de eitjes zijn de nesten erg moeilijk te zien, wat hen extra kwetsbaar maakt wanneer je als teler met de tractor aan de slag bent op je akker.
Landbouwer en vrijwilliger werken samen
Wil je als landbouwer je steentje bijdragen, maar ontbreekt de kennis en de tijd? Geen nood, heel wat mensen zijn bereid jouw als teler hierbij te helpen! Het Regionaal Landschap uit je buurt heeft een netwerk van vrijwilligers die tijdens het drukke voorjaar kieviten willen spotten en beschermen op jouw akkerland.
Wat kan je als land- of tuinbouwer doen om de kievit te helpen?
Rond half maart is het voor de kievit een uitgemaakte zaak: hier maak ik mijn nest! Vanaf dan tot half april doorlopen de meeste kievitkoppels hun drukke broedperiode. Het is dan ook in die periode dat je als teler het verschil kan maken. Met hun voorkeur voor open, iets of wat braakliggende percelen worden heel wat nesten gelegd op in te zaaien of pas uitgekomen maispercelen. Na een 25 tot 30-tal dagen broeden, komen de jongen uit en is het grootste gevaar om kapot gereden te worden geweken. Kievitkuikens kunnen reeds vrij snel na de geboorte het nest verlaten en landbewerkingen ontvluchten. Na 40 dagen kunnen de meeste jonge kieviten vliegen en is de zorg voor de landbouwer definitief voorbij.
Wist je dat? In zachte winters blijft een deel van de kieviten in Vlaanderen, de anderen trekken weg en keren in het vroege voorjaar terug. De mannetjes van de kievit keren als eerste terug en verdedigen hun territorium met luide baltsvluchten.
Ruben Mistiaen
Adviseur agromilieu, Inagro
Hoe bescherm ik weidevogels op mijn akkers?
We overlopen hier uitgebreid hoe je weidevogels kunt beschermen op jouw akkers:
- Nestmarkering met (bamboe)stokjes.
- Kortstondig verplaatsen of afdekken van het nest.
- Vroege start of uitgestelde bewerkingen.
1) Nestmarkering met (bamboe)stokjes
Om de goed verscholen nesten zichtbaar te maken kunnen stokken één tot twee meter voor en achter het nest geplaatst worden. Dit helpt je om bij de veldwerkzaamheden rond het nest te rijden en zo de eieren te sparen. Het uiteinde van de (bamboe)stokken markeren, is een goede manier om ze beter zichtbaar te maken. Een lokale vrijwilliger kan je helpen bij het zoeken en markeren van de nesten op je perceel.
2) Kortstondig verplaatsen of afdekken van het nest
Wanneer uitwijken niet mogelijk is, kan het nest ook kortstondig verplaatst worden. Je kan het nest eenvoudig oppervlakkig uitgraven en verplaatsen. Het nest vooraf in een vergiet of rieten mandje leggen, maakt het verplaatsen de volgende keer nog eenvoudiger. Ook hier wordt aangeraden het nest op te markeren met een stokje. Om predatie van bijvoorbeeld kraaien te voorkomen, plaats je de markeerstok op enige afstand van het nest.
Bij bemesten of sproeien, kan het helpen het nest tijdelijk te bedekken met een schaal. De beste resultaten worden bekomen door gebruik te maken van een fel gekleurd (metalen)schaaltje die je kan vastpinnen in de bodem. Deze beschermt tegen sleepslangen en het bewerken van het land: inzaaien en ploegen. De beschermer moet dus goed aangedrukt worden. En, naderhand, uiteraard weer verwijderd! (bron: Brabants Landschap)
3) Vroege start of uitgestelde bewerkingen
Voor veel weidevogels is het gunstig als de voorjaarswerkzaamheden voor de start van het broedseizoen, voor 1 april, achter de rug zijn. Vaak helpt het ook om zo kort mogelijk na elkaar te ploegen, eggen en te zaaien. Zo is er vaak geen tijd om tussen de bewerkingen door nieuwe nesten te maken.
Eens er nesten liggen, kan je heel wat nesten sparen door de veldwerkzaamheden iets uit te stellen. Op percelen waar van nature vaak kieviten voorkomen, kunnen veel nesten gespaard worden door de veldwerkzaamheden uit te stellen tot ongeveer half mei en bijvoorbeeld te kiezen voor een maisras geschikt voor latere inzaai. Ook late teelten van wortelen, selder, prei of peulvruchten laten toe om grondbewerkingen wat uit te stellen.
Wist je dat?
Interesse in vogelvriendelijk boeren?
Dit initiatief kadert binnen het PDPO-project ‘Vogelvriendelijk boeren’ en wordt mogelijk gemaakt met steun van het Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling. www.vlaanderen.be/pdpo’
