Alternatief samenwerkingsmodel bij een pachter in het Engelse Dartington Estate
Samenwerking als sleutel voor een succesvol agroforestry-systeem
Alternatieve bedrijfsmodellen om te komen tot succesvolle agroforestry-systemen
De meeste bestaande agroforestry-systemen op Britse boerderijen werden opgestart door landbouwers die ofwel de landeigenaar of pachter zijn. Het ontbreekt veel landbouwers echter aan:
- tijd en gespecialiseerde kennis om bomen te planten en verzorgen en
- het kapitaal om te investeren in bomen, vooral bij opstart van een nieuw bedrijf.
Bovendien zijn bomen een langetermijninvestering en de onzekerheid rond de pachttermijn, maar ook de meningsverschillen tussen boeren en
verhuurders, zijn beide bekende remmende factoren voor de opstart van nieuwe agroforestry-systemen op gepacht land.
Dartington Estate in ZW-Engeland benadert agroforestry op een voor het VK ongeziene, innovatieve manier die een samenwerking inhoudt tussen de landeigenaar, de landbouwer als pachter en de belanghebbende partijen voor de boomcomponent. Door verschillende bedrijven te laten samenwerken in het beheer van deze systemen slaagt de landeigenaar, Dartington Estate, erin om agroforestry op een ongewone, maar veelbelovende manier te benaderen. Een manier die meteen heel wat van de barrières die een grootschalige doorbraak van agroforestry in het VK tot op heden dwarsboomden, doorbreekt.
Op de foto: Vlierbloesems op het agroforestry-perceel van Dartington Estate (Harriet Bell, 2018).
Hoe wordt de uitdaging aangepakt? Een meervoudige samenwerking
Old Parsonage Farm is een veeteeltbedrijf gelegen in het Dartington Estate. De boerderij pacht onder meer een 20 ha groot agroforestry-perceel. In dit innovatieve agroforestry-model beheren de landbouwers de rijen tussen de bomen als onderdeel van een zevenjarige akkerbouwteeltrotatie voor kuilvoer. Voor het verlies aan bewerkbaar oppervlak door de bomenrijen, worden ze financieel gecompenseerd door de partijen die de bomen
vermarkten. De investering in de bomen gebeurt door drie verschillende bedrijven:
- Luscombe Drinks: 1600 vlierstruiken,
- Apricot Centre: 600 appelbomen en
- Salthouse & Peppermongers: 150 Sichuan peperbomen.
Deze bedrijven specialiseren zich in producten afkomstig van de bomen en hebben er commercieel belang bij dat de bomen productief zijn om zo de vraag naar hun producten te beantwoorden. Drie bedrijven kregen een vergunning voor het vermarkten van de bomen, waarbij de landbouwers wel blijven instaan voor het beheer van het land waarop de bomen ingeplant staan en dus ook recht hebben op de directe inkomenssteun gekoppeld aan dit land. Deze drie bedrijven wilden weliswaar gegarandeerd zien dat ze deze boomstroken voor een voldoende lange tijd konden gebruiken zodat ze hun investering konden terugverdienen. Als oplossing voorzag de landeigenaar, Dartington Estate, hen van
een bijkomende garantie tot de voortzetting van de vergunning onder dezelfde voorwaarden ongeacht de huurder.
Hoofdpunten
Het grootste voordeel van een samenwerkingsmodel met meerdere partners is dat het combineren van verschillende vaardigheden en ervaringen resulteert in een systeem dat op maatschappelijk en economisch vlak meer veerkrachtig is - elk heeft zijn eigen afzetmarkt voor zijn product en de samenwerking maakt meer afzetmarkten toegankelijk; elk heeft ook de kans hun marktpotentieel te doen toenemen.
Samenwerking tussen alle stakeholders en een open communicatie van meet af aan is cruciaal om dit model te laten werken.
Voor-en nadelen
Welke lessen werden gaandeweg geleerd?
De drijfveer van de landeigenaar, Dartington Estate, voor agroforestry was het instandhouden en heropwaarderen van de bodem, het verhogen van de biodiversiteit op het hele landgoed en het risico beperken op lokale overstromingen. De eis van de landeigenaar dat pachters deels aan de slag moesten gaan met agroforestry weerhield echter een heel aantal landbouwers ervan om zich aan te melden als mogelijke pachter van de grond.
Bomen zijn duur, het duurt vele jaren om de aanplantkost terug te verdienen en vele kandidaat-pachters zagen het ook als verspilling van vruchtbare akkers. Een samenwerking tussen mensen met verschillende expertises en vaardigheden in een systeem dat meer sociaal, ecologisch en economisch veerkrachtig is, bood uiteindelijk de oplossing.
Een transparante en uitgebreide samenwerking is echter noodzakelijk in dit systeem en één van de lessen die gaandeweg geleerd werd, was de noodzaak om alle actoren samen te brengen tijdens het project. Vooral tijdens de ontwerpfase van het systeem is het belangrijk dat iedereen van meet af aan op de hoogte is van elkaars vaardigheden, interesses en voorkeuren. Één van de grote uitdagingen bij het opstellen van de vergunning was ervoor zorgen dat ze fair was voor alle partijen, wat op zich eerder subjectief is. Vooral voor de financiële kant was dit bijzonder moeilijk en werd rekening gehouden met:
- Opbrengstverlies voor de pachter,
- Extra arbeidskosten en administratieve kosten,
- Directe inkomenssteun en
- De mogelijks verhoogde kosten voor loonwerkers door het moeilijker bewerkbaar veld.
Dit werd afgewogen tegenover wat betaalbaar is voor de bedrijven die de vergunning krijgen, rekening houdend met de kapitaalsinvestering bij aanvang en de terugverdientijd op lange termijn.
Ook het compensatie-aspect van de vergunning was een moeilijk onderwerp. Bomen stijgen in waarde na verloop van tijd, terwijl normale investeringen (boerderijgebouwen, machines, enz.) een waardevermindering kennen. De gebruikelijke afschrijvingsmethode voor het berekenen
van compensatiepercentages was slechts gedeeltelijk toepasbaar. Dartington Estate heeft een eigen compensatieformule ontwikkeld waarin het landgoed, als landeigenaar, de huurovereenkomst diende te ondersteunen. Het is nog te vroeg om te besluiten of alle elementen in de vergunning goed aangepakt werden. Er bestaan geen vergelijkbare projecten en een evaluatie op basis van gegevens rond opbrengsten en kosten zal wat later in het project moeten uitgevoerd worden. Dit project levert hopelijk een bruikbaar model op voor gelijkaardige overeenkomsten in de toekomst.
Meer informatie
