Varkenshouders delen ervaringen rond vrijloopkraamhokken tijdens een boeiende uitstap
Dierenwelzijn wordt steeds belangrijker in de varkenshouderij. Eén van de mogelijke toekomststrategieën hierbij zijn de vrijloopkraamhokken. Vele varkenshouders hebben hierrond nog heel wat twijfels en vragen. Om kennis en ervaringen rond vrijloopkraamhokken te delen, organiseerde Inagro samen met DGZ een leerrijke uitstap in het kader van het project “Boerenvreugde in de West-Vlaamse kraamstallen”. Lees snel verder voor de belangrijkste tips, ervaringen, voor- en nadelen!
Afgelopen vrijdag gingen we met een groepje varkenshouders op stap. In de voormiddag vond een bezoek bij Filip Van Laere te Kruisem plaats om zijn vrijloopkraamhokken met kijkstal te bezichtigen. In de namiddag hielden we een groepsgesprek rond vrijloopkraamhokken waarbij de ervaringen van enkele pionier zeugenhouders met vrijloopkraamhokken gedeeld en besproken werden.
De kijkstal
Bij de bouw van zijn zeugenstallen koos Filip ervoor om grote ramen de plaatsen in de zijwanden van de stal. Dit enerzijds voor het dierenwelzijn van de varkens, omdat ze op deze manier veel daglicht te zien krijgen en het natuurlijk dag- en nachtritme kunnen ervaren. Anderzijds biedt het de mogelijkheid om bezoekers makkelijk en zonder het storen van de zeugen te laten kijken in de stal.
De kraamstal
Bij de keuze van dit type kraamstal wilde Filip nog een stapje verder gaan dan wat de wetgeving rond dierenwelzijn ons momenteel oplegt. Hij koos voor een volledig kooivrije infrastructuur. De zeugen komen vijf dagen voor het werpen in de kraamstal en blijven vrij rondlopen de volledige periode, dus ook tijdens en vlak na het werpen. In landen zoals Noorwegen, Zwitsersland en Zweden wordt deze infrastructuur al standaard toegepast.
De biggen worden pas gespeend na een zoogperiode van vijf weken. Filip kiest ervoor met zijn Duroc D’Olives, om varkens op te kweken zonder antibiotica, vandaar de evidente keuze voor de latere speenleeftijd. Zowel Filip als het personeel zijn tevreden met de nieuwe manier van werken, al was het in het begin wat aanpassen. Zowel voor de zeugen, als voor het personeel. Het verplaatsen van de zeugen verloopt veel gemakkelijker. Het behandelen van de biggen vraagt dan weer wat extra tijd. Bij de selectie van de zeugen houden ze nu ook rekening met moedereigenschappen.
Het losloopverhaal en het kooivrij houden van de zeugen, trok Filip ook door naar de dek- en drachtafdelingen op zijn bedrijf. Ook hier wordt geen enkele zeug nog opgesloten. Zeugen worden in groepshokken geïnsemineerd en na de tweede inseminatie naar de drachtstal gebracht, waar ze in grote groepen gehouden worden met voederstations en individuele dierherkenning.
Pioniers in het verhaal: het groepsgesprek
Tijdens de namiddag werd een groepsgesprek gehouden omtrent de losloopkraamhokken en alles wat er bij komt kijken. Hiervoor verzamelden we info bij enkele pioniers binnen dit verhaal.
Francis Hanssens, Rik Bogaert en Bart Engels zijn enkele varkenshouders die de sprong waagden en investeerden in dergelijke kraamhokken. Zij kozen elk om hun persoonlijke en verschillende redenen om dit soort kraamhokken te bouwen. De ene vanuit het dierenwelzijn-standpunt, zodat de zeug meer plaats zou hebben en makkelijker te zogen zou zijn. De ander met het oog op de toekomstige wetgeving die er misschien al dan niet zou komen omtrent losloopkraamhokken.
Bedrijfsafhankelijk
Uit de bevindingen en het naast elkaar leggen van de verschillende aanpakken, konden we veel leren. Eén van de eerste conclusies was dat, wanneer er gekozen wordt voor een vrijloopkraamhok, de invulling van dit begrip nog veel kan variëren en heel bedrijfsafhankelijk is.
Ook was duidelijk dat het een leerproces is en dat het soms zoeken is naar de ideale manier van werken. Het moment van opsluiten en terug loslaten van de zeug kan sterk variëren, afhankelijk van de varkenshouder, de zeug, de opstelling van de kooi,…
Leerproces voor varkenshouder én zeug
Het grootste gevaar, en dit is ook de reden waarom veel varkenshouders twijfelen, is het doodliggen van de biggen. Ook hier blijkt het een leerproces te zijn voor de varkenshouder én voor de zeug. Een belangrijke tip was dat de opstelling van de open kooi, het liggedrag van de zeug bepaalt.
Ook het klimaat is belangrijk: niet te warm in de kraamstal, zodat de biggen vlot hun nest leren kennen en daar gaan liggen. Wanneer de biggen ouder worden, moet je tijdig de vloerverwarming afleggen of de warmtelampen uitschakelen, zodat de biggen hun nest blijven opzoeken en niet bij de zeug gaan liggen.
Bijvoederen
Een ander hekel punt is het bijvoederen van de biggen. Een extra voederbakje plaatsen is niet altijd mogelijk, zeker niet in een opstelling zoals bij Filip waarbij de zeug altijd vrij loopt. Alternatief is de “familiebak”, waarbij de biggen samen met de zeug eten. Vermorsing is hier een nadeel, maar voordeel is dat de biggen vlot leren eten.
Doordat de zeug vrij loopt tijdens de lactatie, hebben de biggen meer plaats aan de uier en geeft de zeug vlotter melk. Algemene ervaring was dan ook dat de biggen duidelijk zwaarder zijn bij het spenen.
Het binnen- en buiten brengen van zeugen in de kraamstal verloopt dan weer veel vlotter, al moet je vooraf goed overwegen of je een loop/werkgang voorziet voor of achter de zeugen. Doordat de biggen vrij snel het biggennest leren kennen en opzoeken, valt het goed mee om de biggen te pakken om de handelingen uit te voeren.
Algemeen besluit
Na het bezoek en het groepsgesprek konden we besluiten dat het gegeven van de vrijloopkraamhokken iets is dat er in de toekomst waarschijnlijk wel zit aan te komen, maar dat het nog in de kinderschoenen staat. Wanneer je als varkenshouder ervoor kiest om dit soort kraamhokken te hanteren, mag je ervan uitgaan dat dit een leerproces zal zijn voor zowel het varken als voor de varkenshouder, waarin beiden moeten wennen aan een andere soort infrastructuur, manier van handelen en manier van denken.
De bezoek kaderde binnen het project ‘Boerenvreugde in de West-Vlaamse kraamstal’. Dit is een project waarbij DGZ en Inagro de handen in elkaar slaan om de West-Vlaamse zeugenboeren met raad en daad bij te staan voor het bekomen van optimale prestaties bij zeugen en biggen en een goede start voor een gezonde en optimale varkensproductie.
Interesse in meer info of om deel te nemen?
Dit project kwam tot stand met de steun van www.vlaanderen.be/pdpo en www.ec.europa.eu/agriculture/ en de provincie West-Vlaanderen.
