"Ik ben een agro-ecologische boerin dankzij biologische landbouw" - verslag van de vijfde trefdag biologische landbouw
“Bioboeren stralen een grotere tevredenheid uit.” Zo opende gedeputeerde Bart Naeyaert de vijfde trefdag biologische landbouw ‘perspectief op toekomst’ op Inagro op 8 maart laatstleden. Landbouw, voeding, voedselsysteem en samenleving zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Dit is het uitgangspunt voor de agro-ecologische landbouw waarvan bio de gecertificeerde vorm is. Dit schept duidelijkheid. Na een moeilijke periode tekent zich een voorzichtig herstel af in de omzetcijfers van zowat alle sectoren in de biologische landbouw.
De vijfde trefdag biologische landbouw met als baseline ‘perspectief op toekomst’ had op het eerste gezicht een verdedigende insteek. De koopkrachtcrisis wordt voorgesteld alsof de consument alleen nog maar goedkoop wil. De biosector heeft een moeilijk jaar achter de rug. Onder de brede noemer ‘agro-ecologische landbouw’ dienen zich verschillende alternatieve labels aan die beweren evenwaardig te zijn aan bio voor een goedkopere prijs. Gedeputeerde Bart Naeyaert opende de trefdag niettemin met een opvallend statement: “Bioboeren stralen een grotere tevredenheid uit. Wellicht omdat ze meer gedragen zijn door de maatschappij”. Hiermee zette hij de toon voor een combattieve en positief gezinde vijfde trefdag. Biologische landbouw heeft toekomst en biedt perspectief!
Rommelen in de marge beperkt keuzes voor de toekomst
Professor Joost Dessein van de Vakgroep Landbouweconomie aan de Ugent haakte in op de recente boerenprotesten. Niet alleen de landbouw, maar het hele voedselsysteem is in crisis.
Ons voedselsysteem overstijgt de draagkracht van onze planeet en slaagt er niet in iedereen evenwichtig te voeden. Ofwel is er honger, ofwel zijn er voedselwoestijnen van fastfood en verwerkt ongezond voedsel. In deze onmiskenbare voedselcrisis doet het ‘regime’ er alles aan om zijn machtspositie veilig te stellen: politiek rechts ontkent het probleem en sust het publiek. De beleidsmakers en grote economische machtsblokken als de chemische industrie en de retail wekken de indruk dat wat sleutelen in de marge helpt.
Een luchtwasser verandert niets aan het eigenlijke probleem van de intensieve veehouderij. Obesitas is een verdienmodel. En keuzes die men nu (niet) maakt, maken keuzes in de toekomst alsmaar moeilijker. Naarmate de bedrijven industriëler en grootschaliger worden, zijn er minder boeren. Dit is onomkeerbaar.
In het belang van de boer is een transitie van onze landbouw en voedselsysteem nu meer dan ooit nodig. Deze visie en deze verbeelding ontbrak de voorbije maanden in het debat volgens professor Dessein. Agro-ecologische landbouw is één van de niches die de verbeelding naar een nieuw voedselsysteem kan prikkelen. “Those who have the privilege to know, have the duty to act.”
Biologische landbouw is een praktische en gecertificeerde benadering van agro-ecologie
“Ik ben een agro-ecologische boerin dankzij biologische landbouw”, citeerde Lieve Vercauteren, directeur bij Bioforum, een biologische boerin bij het begin van haar bijdrage. Biologische en agro-ecologische landbouw staan in essentie voor hetzelfde verhaal en versterken elkaar. Dit werd ook duidelijk in een gedetailleerde analyse. De 13 principes van agro-ecologische landbouw komen stuk voor stuk terug in het lastenboek voor biologische landbouw of in de biologische praktijk. Tegelijk zijn ze een inspirerend kader om bio verder te laten ontwikkelen richting haar vier basisprincipes: zorg, ecologie, eerlijkheid en gezondheid. Een groep biologische boeren grijpt bijvoorbeeld de principes van de regeneratieve landbouw aan om hun biologische teeltpraktijken door te ontwikkelen.
In de actuele wildgroei van nieuwe alternatieve (en vaak commerciële) agro-ecologische concepten had Lieve één duidelijke boodschap: “Het label voor agro-ecologie bestaat al: het biolabel”. De voordelen voor het klimaat en de biodiversiteit zijn wetenschappelijk onderbouwd. Biologische landbouw verdient daarom een brede steun.
“Ik ben een agro-ecologische boerin dankzij biologische landbouw” citeerde Lieve Vercauteren, directeur bij Bioforum, een biologische boerin bij het begin van haar bijdrage.
Lieve Vercauteren

Farm for Good maakt biologisch-regeneratief mainstream
Farm for Good! is een jonge coöperatie van Waalse akkerbouwers voor wie biologische en regeneratieve landbouw een samenhangend en ondeelbaar geheel zijn. Farm for Good ondersteunt haar boeren om te groeien in deze transitie door kennis en afzet. Een belangrijke ambitie is om een juiste prijs voor haar landbouwers te genereren. Door in te zetten op grotere volumes en een strakke logistieke organisatie houdt men de financiële return maximaal bij de boeren. Hiervoor wordt intensief overlegd met afnemers en wordt in concrete pilots op vraag van industriële partners samen gewerkt.
Eerste succesverhaal
De teelt van mosterdzaad voor de mosterdfabriek van Bister was een eerste succesverhaal. Na een moeilijke start met enkele hectares in 2020, worden in 2024 ruim 200 ha onder contract geteeld. “We willen verder blijven groeien” besloot Donatienne Vanhoutryve, filièremanager van Farm For Good! haar verhaal. “In 2000 startten we met 4 telers. In 2024 hebben we afspraken met een 80-tal akkerbouwers en zijn ook de eerste Vlaamse telers toegetreden. In 2032 streven we naar 280 boeren en 40.000 ton omzet. Dan is biologisch-regeneratief mainstream en is onze ambitie geslaagd”.
Biologische markt herstelt
Paul Verbeke, ketenmanager biologische landbouw bij Bioforum gaf in het tweede deel van de middag een overzicht van de actuele marktontwikkeling over de verschillende sectoren.
- De koopkrachtcrisis in 2022 zette druk op de sector. Niettemin blijkt dat de bioconsument in deze periode behoorlijk trouw is gebleven aan bio, maar eerder koos voor goedkopere varianten zoals de huismerken. Ook de connotatie dat bio duur is, woog door terwijl in realiteit het prijsverschil tussen bio en gangbaar vaak minder groot was.
- De laatste cijfers voor 2023 tonen een herstel van de markt, zowel in omzet als in volume.
De consument is te verleiden voor biologisch
Nederland ziet biologische landbouw als een transitiepad naar een duurzame en toekomstbestendige landbouw en streeft naar 15% biologische landbouw in 2030. "Om dit te bereiken, zetten we hard in op meer biologische consumptie en een grotere afzetmarkt", vertelde Henk Offringa, beleidsmedewerker bij het Ministerie van LNV. "Na een voorbereidend traject in 2023, wordt in de periode 2024-2026 een nieuw actieplan uitgerold in samenwerking met verschillende actoren in de keten: consumentencampagnes, catering, marktstimulering en actieve marktprospectie, handelsmissies in buitenland,… Insteek moet zijn dat de consument bio herkent, weet wat bio inhoudt, bio altijd zichtbaar is voor de consument en de consument geen barrières ervaart bij het kopen van bio. Gewoonte, zelfbeeld en emotie zijn belangrijke gedragsbepalers waarmee de consument structureel voor biologisch kan worden verleid", licht Offringa toe.
“Onze ervaringen in de promotiecampagne ‘de mooiste boodschap is bio’ bevestigen dat ook de Vlaamse consument zich tot bio laat verleiden mits de gepaste plaats in het winkelschap” gaf Lieve Vercauteren aan tijdens het panelgesprek. “Maak de consument in een helder en positief verhaal ook duidelijk waarom dit bioproduct voor hem persoonlijk belangrijk is” vulde Patrick Verhamme, commercieel manager bij Biobakkerij De Trog aan.
De trend en lange termijn voor bio zit goed
Over het engagement van de retail voor bio waren de meningen in het panel verdeeld. Vanuit de biosector leeft heel hard het idee dat de retail sinds de koopkrachtcrisis oorlog voert op prijs en minder inzet op duurzame landbouw. Biologische producten worden kunstmatig hoog geprijsd. Patrick Verhamme nuanceerde deze indruk en gaf aan dat de retail het in die periode ook zelf heel erg moeilijk had waardoor de focus op ‘overleven’ kwam. Vandaag komt hierin terug marge en gaan retailers zich terug meer gaan differentiëren. Dit blijkt bijvoorbeeld in Nederland waar de warenhuisketen PLUS in de komende jaren systematisch een aantal basisproducten enkel nog in biologische variant zal aanbieden.
Kijkend naar de toekomst bevestigde Cindy Boonen, diensthoofd bij het Vlaamse Agentschap voor Landbouw en Zeevisserij het engagement van de Vlaamse overheid voor biologische landbouw. Vlaanderen stelde in 2023 haar actieplan biologische landbouw voor en zet in op 5% bio in 2027. Dit plan wordt stap voor stap uitgerold. In een eerste fase zijn de langlopende engagementen (vb. premies, VLAM, onderzoek, …) veilig gesteld. Nu komen nieuwe initiatieven in beeld. Lieve Vercauten sloot bemoedigend af met een dubbele boodschap: “De trend en lange termijn zitten goed. Bio biedt antwoord op belangrijke maatschappelijk uitdagingen. En met een knipoog naar de bijdrage van Joost Dessein; “het beleid mag deze transitie niet in de weg staan, maar moet voluit deze kaart trekken in het belang van landbouw en maatschappij.”
