Energietransitie binnen de Vlaamse glastuinbouw in de schijnwerpers tijdens Glashelder
De Vlaamse glastuinbouw staat voor een cruciale periode van energietransformatie, met het oog op een klimaatneutrale samenleving in 2050. Voor sommigen vormt dit een uitdagende missie, terwijl anderen de impact van deze overgang als een energieverslinder ervaren. De meest recente editie van Glashelder, die georganiseerd werd op donderdag 9 november in Agrotopia, plaatste dan ook het thema 'energie' in de schijnwerpers. Meer dan 70 geïnteresseerden lieten zich informeren en inspireren.
De belangrijkste energiestromen in een serre
De avond ging van start met een snelle interactieve bevraging bij de aanwezigen over wat nu precies de belangrijkste bron van warmteverlies uit een serre is. De resultaten toonden aan dat er op vandaag heel wat onduidelijkheid over is.
Fjo De Ridder (Thomas More KCE) bracht opheldering door een gedetailleerd overzicht te geven van de energiestromen in een serre, waarbij zowel warmtebronnen als de drie voornaamste verliesposten - conductie, verdamping en ventilatie - werden belicht. Na de korte toelichting bleek dat conductieverliezen via glas de grootste boosdoener bleken te zijn voor warmteverlies uit een serre in de winter.
Innovatieve oplossingen voor warmteverlies
Onderzoekers Bert Deruyck (Inagro), Bert De Schutter (Thomas More KCE), en Jan Leenknegt (Inagro) deelden hun inzichten over nieuwe technologische oplossingen en praktische toepassingen op het glastuinbouwbedrijf.
- Bert Deruyck (Inagro) lichtte toe dat het gebruik van schermdoeken de isolatiewaarde van het kasdek maar liefst kan laten verdubbelen. Dankzij een optimaal evenwicht tussen stralingseigenschappen, luchtdoorlaatbaarheid en vochtdoorlaatbaarheid bekom je zowel een goed kasklimaat als energiebesparing. Aan de hand van de resultaten van een vergelijkende proef in Agrotopia werd aangetoond dat een gloednieuw ‘transparant aluminium’ type schermdoek de isolatiewaarde met nog eens 25% kon laten stijgen. Investeren in schermdoeken blijkt dus zeker het overwegen waard.
- Bert De Schutter ging dieper in op de technische mogelijkheden en beperkingen van warmtepomptechnologie. Verwarmen met lage afgiftetemperatuur is best mogelijk, op voorwaarde dat de installatie hierop voorzien wordt. Daarbij is het belangrijk om rekening te houden met een grotere energiebuffer, een mogelijkheid voor koeling en ontvochtiging is onontbeerlijk, en het verwarmingsoppervlak moet voldoende groot gedimensioneerd worden.
- Jan Leenknegt stelde de toepassing van op water drijvende zonnecellen of floating PV voor. In een concrete businesscase toonde hij aan dat de elektriciteitsopbrengst, uitgedrukt in LCOE of levelized cost of electricity, vergelijkbaar is met de opbrengst van klassieke zonnepanelen op bijvoorbeeld een dak. Bovendien levert dit systeem nog enkele aanvullende voordelen op bij installatie in een waterbassin, zoals een reductie van waterverdamping en geremde algengroei.
Op weg naar 2030 en 2050
Naast de toelichting van nieuwe technologieën en praktische toepassingen werd ook aandacht besteed aan het wetgevend kader en de mogelijke subsidies.
Koen Holmstock (Departement Landbouw & Visserij) besprak de visienota ‘Op weg naar een klimaatneutralere Vlaamse glastuinbouw 2030-2050, acties voor een nieuwe energietransitie’. Het beleid rond broeikasemissies deelt de glastuinbouw grotendeels in onder de niet-ETS-regeling. Dit betekent dat de sector vrijgesteld is van het emissiehandelssysteem waarbij koolstoftaksen moeten worden betaald. Blijvende en grotere inspanningen zijn nodig om deze vrijstelling te kunnen bewaren, zeker nu de emissies uit land- en tuinbouw de laatste jaren toch weer licht blijken te stijgen. Samen met de sector werd een meersporenaanpak beschreven waarbij ingezet wordt op een zogenaamde ‘trias energetica’: energievraag beperken, duurzame energiebronnen gebruiken en efficiënte inzet van fossiele brandstoffen. De visienota identificeert enkele factoren die de transitie van stookolie naar gas rond 2007 tot een succes maakten, zoals voldoende subsidies, gekende technologie en kennisuitwisseling. Deze succesfactoren worden in de huidige situatie opnieuw nagestreefd, met toevoeging van moderne toepassingen.
Koen besloot met een quote van Stephen Sondheim:
Enkel een visie is nog geen oplossing, alles draait om de uitvoering.
Bedrijfsgrootte en energieverbruik bepalen rapportering
Hanne Leirs van Boerenbond belichtte de praktische aanpak en ondersteuning voor glastuinbouwbedrijven. De wetgeving rond energierapportering is al in voege, en afhankelijk van de bedrijfsgrootte en energieverbruik is een beperkte of uitgebreidere rapportering vereist. Het energieverbruik kan met behulp van een Exceltool worden berekend.
Tot slot gaf Marleen Mertens (Departement Landbouw & Visserij) nog een overzicht van de VLIF-steun voor energie-investeringen in de landbouw met nadruk op de nieuwe mogelijkheden sinds 2023.
Inspiratie-, maar ook netwerkavond voor de sector
De meer dan 70 deelnemers lieten zich tijdens de presentaties informeren en inspireren. Daarna konden telers, onderzoekers, bedrijven en andere aanwezigen bijpraten, netwerken en kennis uitwisselen onder het genot van een smakelijke gourmet hamburger.
Ook volgend jaar organiseren we opnieuw een reeks van inspiratie- en netwerkavonden voor de glastuinbouwer.
Toekomstige avonden 'Glashelder'
