Opvolging fytomiddelen in de waterlopen: een maandelijkse update
Ons oppervlaktewater is nog te vaak vervuild met gewasbeschermingsmiddelen. Dit geeft niet alleen problemen naar milieu maar ook naar drinkwaterproductie. Om je een beter zicht te geven op die problematiek zullen we de komende maanden de meetresultaten delen van enkele meetpunten. Hoe we dit gaan doen, vind je in deze eerste nieuwsbrief.
Kwaliteit oppervlaktewater verbetert, maar te traag
Trage verbetering
We meten in de Vlaamse waterlopen nog steeds te veel en en te hoge concentraties gewasbeschermingsmiddelen. Die zorgen voor ecologische problemen in de waterloop, zorgen ervoor dat het water moeilijker gezuiverd kan worden tot drinkwater en kunnen leiden tot strengere regelgeving met betrekking tot het gebruik van fytomiddelen. Er is een positieve evolutie maar de verbetering gaat eigenlijk te traag. Er zijn dus bijkomende inspanningen nodig om die verontreinigingen te stoppen.
Drie focusgebieden metingen
We willen in de toekomst graag beter communiceren over de meetresultaten en de grootte van de vervuiling. We kunnen bijna voorspellen voor welke stoffen we de hoogste meetresultaten zullen waarnemen in functie van het spuitseizoen. We willen je met deze metingen dus graag informeren en aansporen tot meer voorzichtigheid bij het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen. Om korter op de bal te kunnen spelen zullen VMM en De Watergroep de komende maanden de meetresultaten sneller vrijgeven voor drie gebieden in West-Vlaanderen. De gebieden zijn de volgende:
- Blanckaert (regio Diksmuide)
- Bollaertbeek (regio Ieper-Heuvelland)
- Gaverbeek (regio Kortrijk-Waregem)
Verschil tussen milieukwaliteit en drinkwaterkwaliteit
Zowel VMM als De Watergroep meten waterkwaliteit maar elk met een eigen benadering. VMM meet in functie van de milieukwaliteit en gaat dus vooral over bescherming van het waterleven. Deze normen zijn afhankelijk per stof en Europees bepaald. De Watergroep meet vooral in functie van drinkwaterkwaliteit. Zij moeten immers drinkwater produceren uit oppervlaktewater en hanteren daarvoor de norm van 0.1µg actieve stof per liter.
De laatste jaren zien we een evolutie naar meer wateroplosbare gewasbeschermingsmiddelen. Dit is een goede zaak voor het biologisch leven maar anderzijds stelt dit de drinkwaterproductie net voor grotere uitdagingen. Net die middelen zijn moeilijker uit het water te verwijderen. Het blijft dus zaak om zo weinig mogelijk vermorsingen naar het oppervlaktewater te veroorzaken.
Maandelijkse aanbeveling
Tot slot zal je onderaan deze nieuwsbrief telkens een stukje advies en duiding terugvinden. Wat is puntvervuiling, hoe zitten de afstandsregels rond waterlopen in elkaar, wat is het belang van diffuse vervuiling, ...
Maandelijkse metingen waterkwaliteit
Vijf actieve stoffen opgevolgd
In deze maandelijkse nieuwsbrief zal er telkens over vijf actieve stoffen gecommuniceerd worden. Deze actieve stoffen komen van middelen die op dat moment veel gebruikt worden om de gewassen te beschermen én ook regelmatig in te hoge concentraties in het water teruggevonden worden.
Die actieve stoffen wijzigen elke maand en vooraf zullen we ook laten weten welke de volgende maand gemonitord worden. Twee maanden na de metingen zullen de resultaten telkens gedeeld worden in deze nieuwsbrief. Je zal de meetresultaten zien van 2021 en 2022. We willen daarmee een vergelijking maken tussen deze twee jaren en willen je hiermee ook motiveren om dit jaar betere resultaten te halen dan in 2021.
Gemeten actieve stoffen maart
In maart startten we met de metingen en onderstaand vind je de analyses. We vergelijken de analyses telkens met de meetwaardes uit 2021 als referentiewaarde. Bekijk de kleurtjes om te weten hoe groot de normoverschrijding voor drinkwaterkwaliteit is. Een sterretje betekent dat er ook een overschrijding van de milieukwaliteitsnorm is. Alle meetgegevens zijn trouwens onder voorbehoud van definitieve validatie.
| actieve stof | handelsnamen | Hoogste meetresultaat maart 2022 (µg/L) | Hoogste meetresultaat maart 2021 (µg/L) | ||||
| Blankaart | Bollaertbeek | Gaverbeek | Blankaart | Bollaertbeek | Gaverbeek | ||
| chloortoluron | Chloortoluron 500SC,Lentipur 500SC,… | 0,06 | 2,7* | 0,121 | 0,085 | 0,801 | 0,028 |
| chloridazon | Pyramin, Chlordex, Better, Fiesta New | < detectielimiet | 0,023 | 0,011 | < detectielimiet | 0,075 | < detectielimiet |
| ethofumesaat | Betanal tandem, Burak, Ethosin Forte, Kemiron, … | < detectielimiet | 0,064 | 0,051 | 0,0087 | 0,11 | 0,014 |
| glyfosaat | Roundup, Clinic, Taifun, Figaro,… | 0,079 | 0,12 | geen meting | 0,095 | 0,62 | 0,31 |
| metamitron | Actron, Beetix, Goltix, Metatron,... | < detectielimiet | < detectielimiet | 0,023 | < detectielimiet | 0,071 | < detectielimiet |
| norm drinkwaterkwaliteit | milieukwaliteitsnorm | |||||
| geen overschrijding | <50x overschrijding | >50x overschrijding | * = overschrijding | |||
De voornaamste conclusies:
- In de Bollaertbeek blijkt norm voor chloortoluron 27x overschreden te zijn. Traditioneel een herbicide dat in de granen wordt ingezet. De ervaring leert dat dergelijke overschrijdingen (in een droge periode) meestal het gevolg zijn van puntvervuilingen. Ook in de Gaverbeek is een overschrijding te meten. Algemeen een slechter resultaat dan in 2021.
- Chloridazon hebben we dit jaar nog opgenomen in de metingen, ondanks dat het dit jaar verboden is. Helaas zien we het middel nog steeds terugkomen in de metingen. Weliswaar onder de limiet maar het feit dat we het tegenkomen wijst op een niet toegelaten gebruik.
- Ethofumesaat en metamitron blijft dit jaar onder de norm en stelt dus voorlopig geen probleem. Hou wel voldoende aandacht bij de behandeling van de bieten en het spoelen van het spuittoestel.
- Glyfosaat vinden we terug in lagere concentraties dan in 2021. Hopelijk kunnen we dit zo vasthouden.
Op zich lijkt het resultaat iets beter dan in 2021 behalve de meting van chloortoluron in de Bollaertbeek. Er zijn dus enkele overschrijdingen maar het valt op zich dus goed mee. Let wel op: dit zijn enkel de resultaten van vijf actieve stoffen. Ook andere middelen kunnen overschrijdingen geven. Hou dus voldoende aandacht voor het vullen en spoelen van het spuittoestel!
Metingen komende maand (mei)
We meten elke maand de belangrijkste actieve stoffen en voor mei werden onderstaande stoffen geselecteerd. De meetresultaten zullen in de nieuwsbrief van eind juni verschijnen.
| actieve stof | handelsnamen |
| dimethenamid | Frontier Elite, Arundo, Akris, Butisan gold |
| flufenacet | Artist, Aspect T, Andes, Battle, Giddo, Glosset, Herold, Mailibu, Pontos, … |
| metobromuron | Praxim, Proman, Soleto,… |
| metribuzin | Artist, Buzzin 70 WG, Metric, Metritex 70%, Sencor SC, … |
| flutolanil | Monarch, Symphonie, Flim, Hanami Start |
Puntvervuiling blijft belangrijkste bron van vervuiling
De belangrijkste oorzaken van verontreiniging van oppervlaktewater zijn drift, erosie en puntvervuiling. Het is vooral die laatste die zorgt voor grote overschrijdingen. Puntvervuiling treedt op bij vermorsingen bij het vullen, spoelen of reinigen van het spuittoestel. Enkele druppels zuiver product of een glas spuitoplossing zijn al voldoende om tienduizend kubieke meter water te verontreinigen. Kleine vermorsingen hebben dus snel een hele grote impact op het milieu en de drinkwaterproductie.
Puntvervuiling is dan wel de belangrijkste oorzaak. Het is ook die waar we meest impact op hebben en dus ook snelst terug te dringen is. Door zoveel mogelijk de spuittank te vullen en te spoelen op het veld blijven de spuitresten achter op het pas gespoten veld en kunnen ze niet in de waterloop terecht komen.
Komen de resten toch mee naar de boerderij? Dan moet een opvangsysteem (vul- en spoelplaats) en verwerking (biofilter, fytobak, sentinel) voorzien worden.
